Αν θεωρήσουμε ως δεδομένο πως κάθε κρίση είναι μια ευκαιρία ανασυγκρότησης και επαναπροσδιορισμού της αναπτυξιακής πορείας, ίσως βρισκόμαστε σε μια τέτοια στιγμή ως χώρα. Αναμφισβήτητα, τα νέα δεδομένα που δομεί η κρίση της πανδημίας αποτελούν και μια προστιθέμενη αξία σε επίπεδο γνώσης για το σύνολο της κοινωνίας. Η λύση του προβλήματος αλλά και η αντιμετώπιση πιθανών επερχόμενων ανάλογων απειλών θέτει, εμφατικά, την ανάγκη επανεξέτασης των υφιστάμενων αναπτυξιακών μοντέλων, την μετεξέλιξη και εκσυγχρονισμό τους, ακόμα και την αντικατάσταση σημαντικού μέρους αυτών.

 

Στην Ελλάδα, το μοντέλο ανάπτυξης είναι λίγο πολύ γνωστό. Η έμφαση στις υπηρεσίες και η μεγάλη συμμετοχή του τουρισμού στην εθνική οικονομία έχει δημιουργήσει ένα μοντέλο ανάπτυξης, σχετικά επιφανειακό, το οποίο αναμένεται να κλυδωνιστεί το αμέσως επόμενο διάστημα, ισχυροποιώντας με αυτόν τον τρόπο την έντονη αμφισβήτηση του. Η ομολογουμένως προνομιακή θέση της χώρας μας, σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές συνθήκες, την ιστορία και την παράδοση σίγουρα μας έδωσαν συγκριτικό πλεονέκτημα στο να αναπτύξουμε τη «βιομηχανία» της φιλοξενίας, το οποίο το κάναμε με επιτυχία. Η ευαισθησία του ισχυρού μας «προϊόντος» φαίνεται να αναδεικνύεται όσο ποτέ μέσα στη σύγχρονη πραγματικότητα που είναι ίσως και μια μοναδική ευκαιρία χάραξης νέων πολιτικών και επαναπροσδιορισμού του εθνικού μοντέλου ανάπτυξης με άλλα μείγματα δραστηριοτήτων. Θα πρόσθετα πως, ίσως, είναι και πιο ώριμη πλέον η κοινωνία να αρχίσει να συζητά τον σχεδιασμό νέων αναπτυξιακών πολιτικών εστιασμένων σε νέα πεδία του επιχειρείν, πιο ανθεκτικά, πιο σύγχρονα και πιο αποτελεσματικά. Ακριβώς λόγω της γεωγραφίας της χώρας μας αλλά και της ναυτικής παράδοσης που διαθέτει, σε συνδυασμό με τον τομέα της ναυτιλίας αλλά και με τη κατάλληλη εξωτερική πολιτική, θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένας πολύ ανταγωνιστικός τομέαςLogisticsπου θα έδινε αστείρευτες δυνατότητες στην Ελλάδα και θα ωφελούσε ακόμα και σε επίπεδο διακρατικών σχέσεων.

Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού λιμανιών και αεροδρομίων σε καίρια σημεία, καθώς και η επέκταση των οδικών δικτύων της Βαλκανικής, δίνουν προοπτικές επανασχεδιασμού της αναπτυξιακής στρατηγικής και της ανακατεύθυνσης πόρων και δημιουργικής προσπάθειας προς αυτή την προσπάθεια. Είχα την ευκαιρία να βρεθώ στο αεροδρόμιο της Λιέγης και να δω τη λειτουργία ενός αεροπορικού hubτο οποίο ξεπερνά τη λογική ενός ενδιάμεσου σταθμού εμπορευμάτων. Στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν μιλάμε απλά για αποθήκευση φορτίων προς αποστολή, αλλά για μια πλήρως εξειδικευμένη παροχή ποιοτικής υπηρεσίας, σε φορτία όπως λουλούδια από Αφρική, άλογα κούρσας, Formula 1, ακόμα και όργανα μεταμοσχεύσεων.

Η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει ο πλέον κατάλληλος κόμβος φορτίων προς την Ευρώπη, με υψηλή εξειδίκευση, στην έρευνα και ανάπτυξη, στην αποθήκευση, την προστασία και την αποστολή, προσθέτοντας περαιτέρω προστιθέμενη αξία στο προϊόν. Η δυνατότητα αυτή συνεπάγεται και περιφερειακή ανάπτυξη εντός της χώρας αλλά και τη δημιουργία εξαιρετικά εξειδικευμένου προσωπικού που θα εργάζεται εκεί και θα προσφέρει συνεχώς βελτιωμένη υπηρεσία. Λόγω γεωγραφικής θέσης, το αεροδρόμιο της Λιέγης τείνει να γίνει ο σημαντικότερος αεροπορικός cargoσταθμός της Ευρώπης. Η Ελλάδα, διαθέτοντας μια ακόμα πιο προνομιακή θέση, θα μπορούσε να το επιτύχει αυτό, τόσο μέσω αέρος όσο και θαλάσσης. Το μοντέλο ανάπτυξης και εξειδίκευσης των μεταφορικών ροών θα μπορούσε ήταν εξαιρετικά επικερδές τόσο σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, όσο και στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής.

 

 

Η εφαρμογή νέων μοντέλων ανάπτυξης, προφανώς και συνεπάγεται επενδύσεις τόσο σε υποδομές όσο και σε εκπαίδευση, αλλά η εγγενής αδυναμία της τουριστικής βιομηχανίας σε παγκόσμιες κρίσεις, ίσως θα πρέπει να μας κινητοποιήσει πλέον στο να σκεφτούμε έξυπνα. Η χώρα μας δεν δύναται να είναι έρμαιο μιας σχεδόν μονοδιάστατης ανάπτυξης, η οποία παρά τις σημαντικές βελτιώσεις, σε αρκετές περιπτώσεις, συνεχίζει να πουλάει απλά το αναχρονιστικό μοντέλο «ήλιος και θάλασσα» το οποίο εκ φύσεως είναι περιοριστικό. Οι δυνατότητες είναι πολλές και οι προκλήσεις ακόμα περισσότερες.

Η πανδημία που βρίσκεται σε εξέλιξη θα πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε πως η επιστροφή στην προηγούμενη κανονικότητα, απλά με όρους ΑΕΠ, ίσως δεν είναι η βέλτιστη επιλογή. Ένα νέο, αποτελεσματικό αναπτυξιακό μοντέλο πρέπει να ενσωματώνει τηνπραγματικότητα, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, την αειφορία, την επένδυση στον άνθρωπο και να διαθέτει προβλεπτική ικανότητα. Προφανώς και μπορούμε καλύτερα.