Το 2022 το Ιντεάλ, ο αρχαιότερος εν λειτουργία κινηματογράφος της Αθήνας, γιορτάζει έναν αιώνα ζωής. Από μια τραγική ειρωνεία, το 2022 είναι η χρονιά που απειλεί την ύπαρξή του και μαζί τις μνήμες της ίδιας της πόλης.
Στέκει στην Πανεπιστημίου 100 ολόκληρα χρόνια και έχει φιλοξενήσει στην οθόνη του σχεδόν τα πάντα. Κομμάτι αναπόσπαστο της κινηματογραφικής ιστορίας της χώρας αλλά και της ίδιας της Αθήνας, το Ιντεάλ υπήρξε ο καθρέφτης της πόλης, καθώς το ύφος, η εμφάνιση, το κοινό, οι ταινίες και η όψη του διαμορφώνονταν από τα ιστορικά γεγονότα και τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της εκάστοτε περιόδου. Ιδεώδης (όπως δηλώνει και το όνομά του) τόπος συνάντησης και απόδρασης, εμβληματικός αλλά πάντοτε διακριτικός, έγινε μέσα στα χρόνια ένα με την ίδια την Αθήνα, καθώς έλαμπε με τη λάμψη της, συννέφιαζε με τη σκοτεινιά της, παρήκμαζε με την παρακμή της και ξαναγεννιόταν με την ελπίδα της, αναπτύσσοντας μια αξιοθαύμαστη συμβιωτική σχέση με την πόλη, ως αναπόσπαστο μέλος ενός ζωντανού οργανισμού.
Το Ιντεάλ όμως δεν ακολουθούσε απλά τους ρυθμούς της Αθήνας, αλλά τους καθόριζε κιόλας. Το 1988, χάρη στη δημιουργική τρέλα της οικογένειας Σπέντζου, διαχειριστών του κινηματογράφου επί σειρά ετών μέχρι και σήμερα, μεταμορφώνεται σε κινηματογράφο που θα ζήλευε κάθε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, φέρνοντας ξανά κόσμο στην Πανεπιστημίου την εποχή της μεγάλης θολούρας, πλάι στο θεοσκότεινο γειτονικό Ρεξ που μύριζε ακόμα στάχτη και αποκαΐδια, όταν το κέντρο της πόλης είχε απαξιωθεί από όλους.
Κι ύστερα ξανά, το 1991, όταν μετά τη δεύτερη μεταμόρφωση, οι Σπέντζοι φέρνουν στην Αθήνα την αίγλη, την πολυτέλεια και την τεχνολογική υπεροχή που μόνο το παριζιάνικο Max Linder είχε να επιδείξει, το Ιντεάλ δείχνει τον δρόμο προς την ακόμα παρατημένη Πανεπιστημίου, συγκεντρώνοντας πλήθη και ατελείωτες ουρές από κάθε γωνιά της πόλης. Ήταν λες και το σινεμά χάριζε απλόχερα στην πόλη την αγάπη του, δείχνοντάς της τον τρόπο να ξαναγεννηθεί και η ίδια και να ξαναφέρει στην αγκαλιά της όλους όσοι την είχαν εγκαταλείψει. Η Πανεπιστημίου δεν ήταν ποτέ η ίδια μετά την αναγέννηση του Ιντεάλ.
Σήμερα η Αθήνα, μετά από χρόνια πληγών, ψάχνει και πάλι να βρει τα πατήματά της και η Πανεπιστημίου τρεμοπαίζει από τετράγωνο σε τετράγωνο καθώς βυθίζεται από τα πολυτελή φώτα του Συντάγματος στην αμφισημία της Ομόνοιας. Το Ιντεάλ όμως είναι πάντα εκεί, φωτεινό σημείο αναφοράς του ύφους και της ατμόσφαιρας μιας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, περιμένοντας κι αυτό με τη σειρά του την Αθήνα να του επιστρέψει την αγάπη του και να το εντάξει σε μια νέα λάμψη που θα φωτίσει τα σκοτάδια των κλειστών καταστημάτων και των εστιατορίων που το περιβάλλουν.
Αντ’ αυτού, ο ΕΦΚΑ που είναι ο ιδιοκτήτης του κτιρίου στο οποίο στεγάζεται το Ιντεάλ, προκηρύσσει διαγωνισμό για την πώλησή του και τη μετατροπή του σε πολυτελές ξενοδοχείο, χωρίς την παραμικρή πρόβλεψη και δέσμευση για τη διατήρηση του κινηματογράφου στον χώρο. Και ξαφνικά, είναι σαν η Αθήνα να αποφασίζει να αλλάξει ακρωτηριάζοντας ένα βασικό μέλος της.
Όμως ο αυτοτραυματισμός δεν φέρνει μεταμόρφωση παρά μόνο παραμόρφωση. Σαφέστατα και η δημιουργία πολυτελών χώρων φιλοξενίας θα ξαναζωντανέψει την για ακόμα μία φορά παρηκμασμένη Πανεπιστημίου, όμως με ποιο τίμημα; Εάν το Ιντεάλ εξαφανισθεί στο πλαίσιο της αναβάθμισης, δεν θα χαθεί απλά ακόμα ένας κινηματογράφος, αλλά ένα σύγχρονο τοπόσημο της πόλης και ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και της ύπαρξής της. Πώς θα ήταν αυτό το μέρος της Αθήνας εάν το Ιντεάλ δεν είχε αντέξει παλικαρίσια πολέμους, χούντες, πυρκαγιές, διαδηλώσεις, μνημόνια και καραντίνες; Πώς θα ήταν η Πανεπιστημίου εάν το Ιντεάλ δεν μας είχε μάθει τέλη των χρόνων του ’80 πώς είναι τα σύγχρονα κινηματογραφικά παλάτια; Πώς θα είναι το κέντρο της Αθήνας εάν μεταμορφωθεί απλά σε πολυτελές κέντρο διερχομένων και όχι τόπος συνάντησης και προορισμός των κατοίκων της; Η απάντηση υπάρχει, ξεκάθαρη και τραγική και βρίσκεται λίγο παραπέρα, στο 19 της οδού Σταδίου.
Το Αττικόν και ο Απόλλων δεν λειτουργούν εδώ και 10 χρόνια (άλλη μια επέτειος του 2022) κι όποια κι αν είναι η εξέλιξη στο κτίριο που τα φιλοξενεί άθικτα μα θεοσκότεινα, η Σταδίου δεν είναι ούτε θα γίνει ποτέ η ίδια. Μπορεί να γίνει κάτι άλλο, αλλά ποτέ θα υπάξει αυτός ο ζωντανός, γεμάτος φώτα και χαρά τόπος συνάντησης και συναναστροφής ανθρώπων. Μην νομίζετε ούτε στιγμή ότι το κοινό τους μεταφέρθηκε αλλού στο κέντρο. Χάθηκε απλά και σκόρπισε, όπως χάθηκαν και αυτά τα δύο μοναδικά σινεμά.
Το εάν η Πανεπιστημίου αποκτήσει ένα πολυτελές ξενοδοχείο γεμίζοντας με τουρίστες που πηγαινοέρχονται, μπορεί να μην είναι κακό, αλλά δεν θα είναι η Πανεπιστημίου που θα προσκαλεί τους Αθηναίους να την επισκεφθούν και να διασκεδάσουν. Δεν θα είναι ποτέ η ίδια Πανεπιστημίου επειδή πολύ απλά η Αθήνα θα έχει χάσει ένα σημαντικό της τοπόσημο. Και ως τοπόσημο δεν θα έπρεπε να φαντάζει ως εμπόδιο της ανάπτυξης στα μάτια των υπευθύνων, αλλά ως asset που θα προσδίδει υπεραξία στην όποια μελλοντική επένδυση επί του ακινήτου. Αντί λοιπόν ο ΕΦΚΑ να πουλά απλά ένα κτίριο στο κέντρο της πόλης, θα έπρεπε να πουλά το κτίριο που φιλοξενεί εδώ και έναν αιώνα το Ιντεάλ και που οφείλει να το φιλοξενεί και στο μέλλον. Η λύση είναι απλή και βρίσκεται στα χέρια του Υπουργείου Πολιτισμού και μόνο.
Ο Δήμος Αθηναίων άλλωστε έχει ήδη πάρει θέση και αποφάσισε ομόφωνα πως το Ιντεάλ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης και πρέπει να παραμείνει στη θέση του ως κινηματογράφος. Άρα και το Υπουργείο παρέα με τον ΕΦΚΑ οφείλουν να κατανοήσουν το αυτονόητο: το όποιο μελλοντικό ξενοδοχείο 4 ή 5 αστέρων θα αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη οικονομική και συμβολική αξία εάν είναι το ξενοδοχείο αυτό που στα σπλάχνα του θα φιλοξενεί το Ιντεάλ, σπλάχνο κι αυτό από τα σπλάχνα της ίδιας της πόλης. Λεφτά θέλουμε όλοι. Οπότε περισσότερα λεφτά θα εισπράξεις εάν πουλήσεις τοπόσημο παρά ένα οικόπεδο, περισσότερα λεφτά θα βγάλεις εάν στο πεντάστερο ξενοδοχείο σου φιλοξενείς κι έναν πεντάστερο κινηματογράφο. Έτσι απλά.
Υ.Γ.1 Σε κτίρια προς πώληση του ΕΦΚΑ στεγάζονται και κινδυνεύουν άμεσα επίσης το Άστορ στη στοά Κοραή και η Αελλώ στην Πατησίων. Φανταστείτε την ήδη καταταλαιπωρημένη Πατησίων χωρίς την Αελλώ, φανταστείτε η Σταδίου να χάσει ακόμα ένα σινεμά, κι ας μην είναι το νέο, πανέμορφο Άστορ το ίδιο με την παλιά εντυπωσιακή αίθουσα με την πρόσοψη επί της λεωφόρου (ανάπλαση το έφαγε κι αυτό).
Υ.Γ.2 Κι αφού μιλάμε για πολυτελείς αναπλάσεις, ας αναλογιστούν το ΕΦΚΑ και το Υπουργείο Πολιτισμού, εάν το λαμπερό οικοδομικό τετράγωνο της Βουκουρεστίου θα ήταν σήμερα το ίδιο χωρίς Παλλάς και Θέατρο Αλίκη.
