Ο σιδηροδρομικός σταθμός Μοναστηρακίου βρίσκεται σε μία από τις πιο πολυσύχναστες και τουριστικές πλατείες της Αθήνας, την πλατεία Μοναστηρακίου, που πήρε το όνομά της από την εκκλησία και τη μονή που βρισκόταν στο κέντρο της.

Ο χώρος γύρω από το ναό αποτελούσε την αυλή της εκκλησίας. Σήμερα στην πλατεία διατηρείται μόνο η εκκλησία, καθώς τα υπόλοιπα βοηθητικά κτίσματα της μονής κατεδαφίστηκαν για την ανέγερση του Σιδηροδρομικού σταθμού Μοναστήριον – το όνομά του διατηρείται ακόμα στις πινακίδες.

Ο σιδηροδρομικός σταθμός Μοναστηρακίου έχει κατασκευαστεί επί της κοίτης του Ηριδανού ποταμού, τμήματα της οποίας, καθώς και υδραυλικά έργα διευθέτησης και εγκιβωτισμού του από την κλασσική εποχή είναι ορατά από ειδικά διαμορφωμένο χώρο του σταθμού. Επίσης, όπως και στο σταθμό Θησείο, το νεοκλασικό κτίριο εισόδου στο σταθμό είναι επισήμως διατηρητέο, όχι όμως και ο σταθμός της γραμμής 1 (διατηρητέοι είναι μόνο οι σταθμοί της γραμμής 1 Ομόνοια, Βικτώρια και Πειραιάς).

Ο σιδηροδρομικός σταθμός Μοναστηρακίου, οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1890-1895, από τον επιχειρηματία Στέφανο Ψύχα, στο πλαίσιο της επέκτασης της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς-Αθηνών, η οποία λειτουργούσε από το 1869, αλλά μέχρι τότε σταματούσε στο Θησείο. Οι αμαξοστοιχίες ήταν αρχικά ατμοκίνητες, ενώ η ηλεκτροκίνηση του δικτύου εισήχθη το 1904. Ο σταθμός ανακαινίστηκε στις αρχές του 21ου αιώνα, με αφορμή την επέκταση του δικτύου του “Αττικού Μετρό”, που διασταυρώθηκε με τη σιδηροδρομική γραμμή των ΗΣΑΠ στο σημείο εκείνο.

Τα έργα συναντούν εξαιρετικές δυσκολίες, λόγω της ύπαρξης στο σημείο της κοίτης του ποταμού Ηριδανού, του ιερού ποταμού των αρχαίων Αθηναίων. Τα ίχνη της, υπόγειας πλέον, κοίτης και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα που προκύπτουν από τις εργασίες, εκτίθενται σήμερα σε ειδικό χώρο στο εσωτερικό του σταθμού.