“Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα” του Ματέι Βίζνιεκ, μετάφραση: Έρση Βασιλικιώτη, σκηνοθεσία: Αικατερίνη Παπαγεωργίου, πρωταγωνιστούν: Αλέξανδρος Βάρθης, Τάσος Λέκκας, Μάνια Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πετρόπουλος, Ελίζα Σκολίδη.

Ένα ζευγάρι ηλικιωμένων επιστρέφει στο ερειπωμένο σπίτι του μετά από χρόνια προσφυγιάς όσο διαρκούσε ο εμφύλιος. Μόνο που πλέον η χώρα τους, όπως και το σπίτι, ρήμαξε, έσπασε σε πολλά κομμάτια, άλλαξε όνομα και έγινε αγνώριστη. Το ίδιο άλλαξαν και οι άνθρωποί της, αυτοί που επέστρεψαν αλλά κι αυτοί που είχαν μείνει…

Έγιναν καχύποπτοι, κακόβουλοι και χειριστικοί. Μοναδική ελπίδα αυτής της μάνας και αυτού του πατέρα που επέστρεψαν σε ένα τοπίο γνώριμο και άγνωστο συνάμα, είναι να ξαναστήσουν το σπιτικό τους και να ενώσουν τη χαμένη τους οικογένεια, ψάχνοντας απεγνωσμένα τα οστά του γιου τους που σκοτώθηκε στον πόλεμο.

 

 

 

Το Θέατρο Μπέλλος, στη δεύτερη χρονιά της επαναλειτουργίας του υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της ομάδας The Young Quill, αναδεικνύεται σε σημείο αναφοράς της θεατρικής Αθήνας. Μετά από την πολύ επιτυχημένη πρώτη του σαιζόν (είχα την ευκαιρία να δω τις εξαιρετικές παραστάσεις “Η νύχτα των μυστικών” και “Μπλε καστόρινα παπούτσια“), το Θέατρο Μπέλλος επιστρέφει δυναμικά με το ήδη γνώριμο στην Ελλάδα “Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα” του ρουμάνου συγγραφέα Ματέι Βίζνιεκ, το οποίο και μετατρέπει πολύ απλά σε ποίημα.

Εμπνευσμένο από τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία (την οποία όμως δεν κατονομάζει ποτέ), το έργο είναι μαζί μακάβρια φάρσα, σπαρακτική τραγωδία αλλά και άτεγκτα ρεαλιστικό στις στιγμές του, θέτοντας προκλήσεις στη σκηνοθετική του απόδοση. Όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος όμως, η Αικατερίνη Παπαγεωργίου το μεθερμηνεύει με έμπνευση και δημιουργική φαντασία, παρουσιάζοντας μια παράσταση που ξεδιπλώνει κάθε πτυχή του, ενόσω πλάθει ένα σύμπαν παραμυθένιου ρεαλισμού.

Ένα παραμύθι άλλωστε -σκοτεινό και αισιόδοξο μαζί- αφηγείται το κείμενο, τοποθετημένο σε ένα σύμπαν σύγχρονο και δυστυχώς για εμάς στην Ελλάδα πολύ γνώριμο. Προσφυγιά, εμφύλιος, συντρίμμια, άνθρωποι ξεριζωμένοι, αγνοούμενοι και νεκροί διεκδικούν τη θέση τους στη νέα εποχή, με τις μνήμες να γραπώνονται από το παρόν ώστε να παραμείνουν ζωντανές.

Και κάπως έτσι, η παράσταση στη σκηνή του Θεάτρου Μπέλλος απλώνεται απ’ άκρη σ’ άκρη της αίθουσας και της ψυχής μας, σαν όνειρο και εφιάλτης από όπου αναδύεται περίσσια ανθρωπιά, τρυφερότητα και αγάπη που σε αγκαλιάζουν από παντού. Εναλλάσσοντας τα εκφραστικά είδη με αρμονία, εν μέσω του δημιουργικού στα όρια του υπερ-ρεαλισμού σκηνικού χώρου που σχεδίασε η Μυρτώ Σταμπούλου (έτσι όπως ενισχύεται και από τα κοστούμια που υπογράφει η Ειρήνη Γεωργακίλα και τη μουσική της Μαρίνας Χρονοπούλου), η σκηνοθεσία της Αικατερίνης Παπαγεωργίου προτάσσει λόγο και συναίσθημα, χωρίς να φοβάται τις ακρότητες αλλά ούτε και τη μυσταγωγία.

Συναρπαστική και σχεδόν ουράνια η επιστροφή των προσφύγων, βαθιά ρεαλιστική η σκηνή στο πεδίο μάχης, σπαρακτική η απούσα παρουσία του νεκρού γιου, μαχαιριά στην καρδιά που αφήνει για πάντα το αποτύπωμά της αυτό το σχοινί μπουγάδας με τα ρούχα των σκοτωμένων.

 

Φυσικά, στο επίκεντρο όλου αυτού του ποιητικού ρεαλισμού βρίσκονται οι πέντε υπέροχοι ηθοποιοί, σε διαφορετικούς ρόλους ο καθένας. Ο Αλέξανδρος Βάρθης είναι απλά συναρπαστικός στις μεταμορφώσεις αλλά και βαθιά ουσιώδης σε κάθε ρόλο, αν και προσωπικά με τσάκισε ο κυανόκρανος της αρχής. Για τον Τάσο Λέκκα τι άλλο μπορώ να γράψω πια, αφού το παλικάρι δεν παύει να εκπλήσσει (μόνο ευχάριστα) με κάθε του εμφάνιση στη σκηνή ή στην οθόνη. Ίσως από τους ελάχιστους ηθοποιούς που θα μπορούσαν να αντιληφθούν και να αποδώσουν με τέτοιον λεπτεπίλεπτα συναισθηματικό τρόπο τον ρόλο του νεκρού γιου.

Αγνώριστη ερμηνευτικά (και εμφανισιακά) η Ελίζα Σκολίδη χαρίζει με κυριολεκτική ευλυγισία (σωματική και λεκτική) δυο ρόλους εκ διαμέτρου αντίθετους μεταξύ τους, με τη “γριά” της να μοιάζει βγαλμένη από τα παραμύθια των Γκριμ.

Τραγικά ανθρώπινος και ένα με το χώμα της πατρίδας του ο Δημήτρης Πετρόπουλος στον ρόλο του πατέρα, προσδίδει την πραότητα, τη συνοχή και το σθένος που απαιτούν οι συνθήκες, ιδανικό ζευγάρι με τη Μάνια Παπαδημητρίου, η ερμηνεία της οποίας θα μπορούσε να μπει στα λεξικά δίπλα στο λήμμα “Μάνα”. Βγαίνεις από το θέατρο γαληνεμένος.

• Θέατρο Μπέλλος- Κέκροπος 1, Πλάκα
Παραστάσεις: Πέμπτη έως Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 18:00