Ο Ερνέστος Τσίλλερ ήταν Γερμανός αρχιτέκτονας, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε στη Βιέννη και την Ελλάδα κατά τον 19ο και 20ό αιώνα.
Ο Ερνέστος Τσίλλερ μεταμόρφωσε κυριολεκτικώς την Αθήνα του 19ου αιώνα από χωριό σε ευρωπαϊκή πόλη, προσδίδοντάς της μια λάμψη διαρκείας και την αρχιτεκτονική ταυτότητα και αισθητική που η πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους χρειαζόταν, συνδέοντάς την με το αρχαίο παρελθόν της.
Γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1837 στο Oberloessnitz της Σαξωνίας.
Το 1855 γίνεται δεκτός στην Βασιλική Σχολή της Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου της Δρέσδης απ’ όπου αποφοιτά το 1858. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του εργάζεται για ένα διάστημα στη Βιέννη στο γραφείο του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν. Η γνωριμία μαζί του θα καθορίσει την καριέρα του.
Το 1861 ήρθε στην Ελλάδα ώστε να επιβλέψει την ανέγερση της Ακαδημίας και πολύ γρήγορα κατάφερε να μπει στα αθηναϊκά σαλόνια και να γίνει ο αγαπημένος αρχιτέκτονας της αστικής τάξης. Με την υποστήριξή της, κατόρθωσε να δημιουργήσει έργα ανάλογης ποιότητας με εκείνα που χτίζονταν στην Βιέννη και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο Ερνέστος Τσίλλερ μελέτησε την αρχιτεκτονική δομή του Παρθενώνα, σχεδίασε τα αετώματα και είναι ανάμεσα στους πρώτους που καταγράφει την πολυχρωμία στα αγάλματα και στα αρχιτεκτονικά μέλη του Θησείου, του Ερεχθείου, του ναού της Αφαίας στην Αίγινα κ.ά. Από τις μελέτες αυτές προέκυψαν διακοσμητικά στοιχεία για τις κατοικίες που έκτισε. Το ύφος του εμπνέεται από την αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την Αναγέννηση, αλλά και από βορειοευρωπαϊκά στοιχεία.
Σύντομα αποφασίζει να εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα. Παντρεύεται την πιανίστρια Σοφία Ντόντου, αποκτά παιδιά και μπλέκεται ενεργά με τον δημόσιο βίο της χώρας μας, ερχόμενος για πρώτη φορά σε επαφή με την ελληνική νοοτροπία. Μοναδικό διάλειμμα στην αδιάλειπτη παραμονή του στην Ελλάδα θα είναι η περίοδος μετά την έξωση του Όθωνα, όταν τα έργα στην Ακαδημία διακόπτονται και ο Τσίλλερ αναγκάζεται να καταφύγει στην Ιταλία και να περάσει κάποια χρόνια στη Βιέννη.
Το 1868 επανέρχεται στην Ελλάδα με σκοπό να ιδιωτεύσει και το 1872 διορίζεται καθηγητής στο Σχολείο των Τεχνών, τον πρόδρομο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Οι παραγγελίες πέφτουν βροχή η μία μετά την άλλη και σύντομα ο Τσίλλερ θα είναι ένας καθιερωμένος αρχιτέκτονας, απολαμβάνοντας καθολική αναγνώριση.
Στα πρώτα έργα του Τσίλλερ συγκαταλέγονται το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών (γκρεμίστηκε το 1940), το Βασιλικό Θέατρο (Εθνικό σήμερα), το Θέατρο Πατρών και το Θέατρο Ζακύνθου (καταστράφηκε στον σεισμό), το Ιλίου Μέλαθρον για λογαριασμό του Ερρίκου Σλήμαν (σημερινό Νομισματικό Μουσείο), τα Μέγαρα Μελά, Σταθάτου, Δεληγιώργη (πρώην Ταινιοθήκη), Καλλιγά, Ψύχα, Πεσμαζόγλου, οι επαύλεις των Θων και Συγγρού και πολλά πολλά ακόμη.
Στα έργα του περιλαμβάνονται το Γερμανικό και Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, τα ξενοδοχεία «Μπάγκειον» και «Αλέξανδρος» στην Ομόνοια, εκκλησίες σε Μαρκόπουλο, Αίγιο, Βέλο Κορινθίας, Βίλια Αττικής, ο Άγιος Αθανάσιος Πύργου, ο Ναός της Φανερωμένης στο Αίγιο, ο Άγιος Λουκάς Πατησίων, η Αγία Τριάδα της Οδού Πειραιώς, αλλά και κατοικίες στην Κηφισιά, αγορές και σχολεία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.
Έφερε πρώτος στην Ελλάδα τον τεχνητό εξαερισμό και την κεντρική θέρμανση. Μεταμόρφωσε την Αθήνα του 19ου αιώνα από χωριό σε ευρωπαϊκή πόλη, προσδίδοντάς της την αρχιτεκτονική ταυτότητα και αισθητική που η πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους χρειαζόταν, συνδέοντάς την με το αρχαίο παρελθόν της. Αντικατέστησε τα παντζούρια με ρολά στα μαγαζιά της Αθήνας και κόσμησε τα κτίρια του με χυτοσιδηρά κιγκλιδώματα με σχέδια εμπνευσμένα από τη μυθολογία. Ο Ερνέστος Τσίλερ είναι ο πρώτος αρχιτέκτονας που χρησιμοποίησε σιδηρά υποστυλώματα στην οικοδομή.
Το Ζάππειο Μέγαρο ήταν ο λόγος, για τον οποίο ο μεγάλος γερμανός αρχιτέκτονας απώλεσε την έδρα του στο Πολυτεχνείο το 1883, αφού αρνήθηκε να συγκαλύψει τις οικονομικές καταχρήσεις που καθυστερούσαν το έργο. Τελικά, απομακρύνθηκε και από την εποπτεία των εργασιών.
Ο Τσίλερ πέθανε στην Ελλάδα το 1923, αφήνοντας μια σπουδαία αρχιτεκτονική κληρονομιά στην πρωτεύουσα της Ελλάδας.
