Σκεπτόμενος το τι θα πρέπει να γράψω για τη πόλη μας, θυμήθηκα τη λαϊκή ρήση περί πραγμάτων που είναι τόσο δίπλα μας και, ίσως, γι΄ αυτό επιδεικτικά αγνοούμε. Εργάζομαι σε μια περιοχή της Αθήνας, όπου μπορείς να δεις γύρω σου όλη την γοητεία της ελιτίστικης αρχιτεκτονικής των περασμένων δεκαετιών, ταυτόχρονα με όλη τη παρακμή που συγκέντρωσε γύρω της η κρίση, η έλλειψη σεβασμού στον δημόσιο χώρο και οι έντονες μεταναστευτικές ροές των τελευταίων ετών. Αυτή είναι η πλατεία Βικτωρίας. Μια πλατεία που κάποτε υπήρξε κέντρο αστικού κοσμοπολιτισμού και σήμερα κέντρο παρατήρησης των κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων που τρέχουν δίπλα μας. Και μας ξεπερνούν.
Η Βικτώρια υπήρξε κάποτε περιζήτητος τόπος κατοικίας για τους λεγόμενους αστούς των Αθηνών. Ακόμα και σήμερα οι πολυκατοικίες στα πέριξ της πλατείας διακρίνονται για την προσοχή με την οποία κτίστηκαν, τα αρχιτεκτονικά μέλη τα οποία διαθέτουν και τη ταυτόχρονη λιτότητα του αστικού, αθηναϊκού τοπίου. Η περιοχή κάτω από τα Πεδίο του Άρεως έως κι την οδό Αχαρνών υπήρξε θύλακας ενός μεγαλοαστισμού που ξεκίνησε στην Αθήνα ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας του ΄20. Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να περιγραφούν αυτές οι ιστορίες στους νέους ανθρώπους που βλέπουν την σημερινή εικόνα της πλατείας.
Οι Αθηναίοι βάφτισαν τη πλατεία με το όνομα της βασίλισσας της Μεγάλης Βρετανίας για να ευχαριστήσουν την μονάρχη για τη παραχώρηση των Επτανήσων στην χώρα. Εν έτει 1864. Η πλατεία, λοιπόν, είχε εξαρχής έναν αέρα από την Εσπερία και ήταν φυσικό να συνδεθεί με τα νεοεισερχόμενα αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής. Τα ψήγματα εκείνης της εποχής φαίνονται ακόμα και σήμερα στους ανθρώπους της πλατείας. Όσους δηλαδή κατάφερε να κρατήσει η περιοχή.
Οι κάτοικοι εδώ έχουν μια ιδιαίτερη αντίληψη για την έννοια της πόλης και τους δημόσιου χώρου. Ισχύει. Σε αυτούς τους ανθρώπους αρέσει ακόμα να κάνουν περιπάτους στην ευρύτερη περιοχή της κατοικίας τους, να μοιράζονται τα πάρκα και τις πλατείες, παρά την εμφανή παρακμή που έχει παρασύρει τα πάντα στη καθημερινότητα μας.
Στα παγκάκια τη Βικτωρίας, ακόμα θα δεις καλοντυμένους κύριους να διαβάζουν εφημερίδα, είτε κυρίες να αγοράζουν λουλούδια στο ανθοπωλείο της Χέυδεν. Στο κέντρο της πλατείας, ο Θησέας καταφέρνει να σώσει την Ιπποδάμεια στο εξαιρετικό γλυπτικό σύμπλεγμα του Johannes Pfuhl. Το μεγάλο ερώτημα παραμένει και είναι αν η πολιτεία και ο δήμος καταφέρουν ποτέ να «αποσυμφορήσουν» τη κεντρική πλατεία και να ενσωματώσουν, βιώσιμα, τους νέους κατοίκους στη φιλοσοφία της συνύπαρξης. Το στοίχημα είναι μεγάλο. Το αποτέλεσμα αβέβαιο.
Η Βικτωρία είναι σήμερα ένα υπαίθριο δείγμα μια παρακμής που είναι αντικείμενο μελέτης. Ακόμα και τα πλακάκια στον υπόγειο σταθμό του ηλεκτρικού, έχουν διατηρήσει την παρακμή, η οποία όμως δεν είναι πάντα αποκρουστική. Δείχνει μια νομοτέλεια. Είναι επίσης η πρόκληση στους κατοίκους και στους ιθύνοντες να τολμήσουν να επαναπροσεγγίσουν. Και να θυμηθούν.
