Φυλακές Κορυδαλλού – Το πολύπαθο πρότυπο κατάστημα κράτησης είναι το μεγαλύτερο σωφρονιστήριο της Ελλάδας.

 

→ Ο δήμος του Κορυδαλλού αποτελούσε άλλοτε έναν τους δήμους της αρχαίας Αθήνας, με συνεχή ανθρώπινη παρουσία εδώ και χιλιάδες χρόνια. Εκεί κατέλυσαν πρόχειρα και προσωρινά πολλοί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία το 1922, ενώ μέχρι το 1928 ο πληθυσμός του είχε φτάσει στους 2.423 κατοίκους, στην πλειονότητά τους νησιώτες και πρόσφυγες. Το 1931 υπάγεται διοικητικά στον Πειραιά και αργότερα, το 1944, αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητος δήμος, με πληθυσμό περισσότερο από 10.000 κατοίκους.

→ Τόσο προπολεμικά όσο και μεταπολεμικά, ο Κορυδαλλός παρέμενε μια αρκετά αραιοκατοικημένη περιοχή με έντονο το φυσικό στοιχείο, ιδανική δηλαδή για αποκεντρωμένα έργα υποδομής. Εδώ λειτούργησε, για παράδειγμα, από το 1936-1938 η Νυχτερινή Σχολή Απόρων και Εργαζομένων Παιδιών και από το 1939 η Νυχτερινή Επαγγελματική και Εμπορική Σχολή, αλλά και το Άσυλο Αλητοπαίδων, το οποίο μετονομάστηκε αργότερα σε Αναμορφωτικό Κατάστημα Ανηλίκων Κορυδαλλού, φιλοξενώντας ορφανά και ανέστια παιδιά από όλη την Αττική.

→ Μέσα στο πρόσφορο έδαφος του αραιοκατοικημένου Κορυδαλλού αρχίζουν να παίρνουν σάρκα και οστά τα πρώτα σχέδια για την ανέγερση των δικαστικών φυλακών το 1961, την ίδια στιγμή που ξεφυτρώνουν οι πρώτες πολυκατοικίες.

• Παράλληλα δηλαδή με την ανέγερση των φυλακών, ο Κορυδαλλός γίνεται μάρτυρας μιας καλπάζουσας οικοδομικής δραστηριότητας, προκειμένου να στεγάσει τον ολοένα και αυξανόμενο πληθυσμό του (61.313 κάτοικοι στην επίσημη απογραφή του 1961).

 

Πρώτο θέμα στον Τύπο το σωτήριον έτος 1961 ήταν η λειτουργία των νέων και πρότυπων φυλακών που κατασκευάζονταν πυρετωδώς στην ημιαστική περιοχή του Κορυδαλλού. Ενταγμένο στα νέα υποδείγματα εγκλεισμού και σωφρονισμού που σάρωναν την Ευρώπη, το σωφρονιστικό κατάστημα του Κορυδαλλού ήταν το καμάρι του υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο ευελπιστούσε μέσα στο κλίμα αισιοδοξίας της εποχής ότι με το πρότυπο κέντρο κράτησης Αθηνών-Πειραιώς θα μεταμόρφωνε τη στέρηση της ελευθερίας των ελλήνων πολιτών.

«Ένα βασικόν κοινωνικόν πρόβλημα που απασχολεί το Ελληνικόν Κράτος επί εκατό και πλέον έτη λύεται επιτέλους με τον καλύτερον δυνατόν τρόπον», έγραφαν οι εφημερίδες μη κρύβοντας την ελπίδα για καλύτερες συνθήκης κράτησης των φυλακισμένων. Ο τότε υπουργός Καλλίας δήλωνε περιχαρής για την κατασκευή των Δικαστικών Φυλακών ότι περιλάμβαναν «έξι περίπτερα με σύστημα κελλιωτόν απολύτως συγχρονισμένον αλλά και κέντρο ψυχικής και κοινωνικής ερεύνης των καταδίκων». Η ψυχοκοινωνική μέριμνα των καταδίκων θα πλαισιωνόταν από ενσωματωμένο νοσοκομείο, τμήμα ανηλίκων αλλά και ειδική πτέρυγα για κρατούμενους από χρέη.

Τα πρότυπα για την εποχή κελιά δεν μοιράζονταν τίποτα κοινό με τα αντίστοιχα των φυλακών που λειτουργούσαν ήδη στην ελληνική περιφέρεια: ήταν ευρύχωρα και διέθεταν ξεχωριστό γραφείο, νιπτήρα αλλά και λουτήρα. Αν και το στοιχείο που τα διαφοροποιούσε καθοριστικά ήταν το γεγονός ότι ήταν ατομικά, καθώς η χωρητικότητα που είχε προβλεφθεί μιλούσε για 600 τροφίμους.

 

#«Όταν ολοκληρωθεί η επίπλωσις, δεν θα διαφέρει κατά τίποτα από ένα δωμάτιο σχετικώς καλού ξενοδοχείου», ανέφερε το ρεπορτάζ της εποχής.#

Όσο για το υπέρογκο κόστος κατασκευής, άγγιζε τα 28,6 εκατομμύρια δραχμές και ανάγκασε σε συμπράξεις και εκποιήσεις: τα 16 εκατ. προέρχονταν από δημόσιες επενδύσεις, τα 11 εκατ. από πωλήσεις οικοπέδων στην περιοχή του Άγιου Σώστη και τα εναπομείναντα 1,6 εκατ. από τον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό.

 

#Η ανέγερση των φυλακών ανάγκασε μάλιστα την κυβέρνηση σε ένα ενιαίο σχέδιο για τον σωφρονισμό, αφού για να λειτουργήσει ο Κορυδαλλός απαιτούνταν να βάλουν λουκέτο όλα τα γειτονικά σωφρονιστικά καταστήματα και κυρίως οι διαβόητες φυλακές Καλλιθέας.#

 

Σημείο καμπής αποτέλεσε το 1933, όταν ένα σεβαστό μέρος της χρηματοδότησης ήταν ήδη στα δημόσια ταμεία, αλλά ο διεθνής διαγωνισμός για την ανέγερση του σωφρονιστικού καταστήματος ναυάγησε. Ήταν η γνώριμη πληγή του ελληνικού κράτους, η κωλυσιεργία των υπευθύνων (του υπουργείου Δικαιοσύνης εν προκειμένω) και η πανταχού παρούσα γραφειοκρατία δηλαδή που ανέκοψαν το χτίσιμο των φυλακών, με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που ακολούθησε να ματαιώνει το σχέδιο μέχρι νεοτέρας.

 

#Οι Φυλακές Κορυδαλλού άνοιξαν τελικά τις πύλες τους το 1967, ενώ κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών είναι που αποφασίστηκε η επέκταση του σωφρονιστικού καταστήματος, ώστε να περιλαμβάνει και γυναικεία πτέρυγα.#

 

→ Αργότερα ακολούθησε περαιτέρω εξάπλωση των εγκαταστάσεων στο τεράστιο οικόπεδο του Κορυδαλλού, κι έτσι ανεγέρθηκαν τα νεότερα κτίρια του Ψυχιατρείου-Νοσοκομείου των φυλακών.