Η Βρετανική Columbia στοχεύοντας στην αγορά της Βαλκανικής και της Μέσης Ανατολής αποφάσισε να λειτουργήσει εργοστάσιο παραγωγής γραμμοφώνων, ραδιόφωνων, φωνογραφικών δίσκων, μεγαφώνων και παντός είδους φωνοληπτικών ηχητικών οργάνων και άλλων συναφών προϊόντων.
• Οι εργασίες κατασκευής άρχισαν το 1928 και ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβρη του 1930, (Λεωφόρος Ηρακλείου 127) στη Ριζούπολη σε έκταση 14 στρεμμάτων. Στις 20-12-1930 τυπώνεται ο πρώτος δίσκος. Στο εργοστάσιο λειτουργούσε ολόκληρη η αλυσίδα παραγωγής δίσκων και το προσωπικό ανερχόταν στα 40 άτομα.
Ελλείψει αιθουσών ηχογράφησης οι φωνοληψίες γίνονται σε γνωστά ξενοδοχεία της Αθήνας από ξένα συνεργεία. Το 1935 μετά από μακρόχρονη παραμονή του στο Λονδίνο για εξειδίκευση έρχεται στην Ελλάδα ο τεχνικός διευθυντής της εταιρείας Ευάγγελος Αρεταίος όπου δημιουργεί και λειτουργεί το πρώτο studio από το 1935 ως το 1965. Στη συνέχεια ανακαινίστηκε και λειτούργησε ως «StudioIII»
H πρώτη κάθετη μονάδα παραγωγής δίσκων δημιουργήθηκε στον Περισσό το 1928. Ο πρώτος δίσκος θα έβγαινε στην αγορά λίγο αργότερα, το Δεκέμβριο του 1930. Στις εγκαταστάσεις ετοίμαζαν αρχικά τους δίσκους οι δισκογραφικές εταιρείες Columbia, His Master Voice (αργότερα μετονομάστηκε σε Columbia-EMI), αλλά και οι ανταγωνιστές, Odeon και Parlophone.
Το πρώτο 33άρι που βγήκε από το εργοστάσιο της Columbia ήταν του Τσιτσάνη το 1960. Ταυτόχρονα είχε δημιουργηθεί λιθογραφείο για τα εξώφυλλα και φυσικά στούντιο ηχογράφησης. Οι Άγγλοι ιδιοκτήτες της εταιρείας έκριναν ότι η εγκατάσταση της Columbia σε μία χώρα με σημαντική παραγωγή τραγουδιών, θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα οικονομικά τους συμφέροντα.
→Βαμβακάρης, Περιστέρης, Καζαντζίδης, Θεοδωράκης, Τσιτσάνης, Χατζιδάκις, Μπέλλου, Βέμπο, Μοσχολιού και δεκάδες ακόμα ονόματα της δισκογραφίας. Πρωτομάστορες της κρητικής μουσικής αλλά και του δημοτικού τραγουδιού έγραψαν τραγούδια στο στούντιο 3. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν έγραφαν το «Ρεμπέτικο» του Ξαρχάκου βρίσκονταν ταυτόχρονα μέσα στο στούντιο 25 μουσικοί.
→Μερικοί καλλιτέχνες όπως ο Λοΐζος ή ο Νταλάρας ήταν ιδιαίτερα σχολαστικοί με το αποτέλεσμα της φωνοληψίας. Έτσι έλεγαν οι παλιοί την ηχοληψία: φωνοληψία. Ο Λοϊζος σύμφωνα με τον άλλοτε ηχολήπτη της Columbia περνούσε πολλές ώρες στο στούντιο.
• Όταν ηχογραφούσαν το Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας οι μουσικοί έπαιζαν από τις 11 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα που τελείωνε η βάρδιά τους. Τελικά ο Λοΐζος, αποφάσισε να κρατήσει την πρώτη ηχογράφηση, εκείνη των 11. Τότε μάλιστα οι μουσικοί έφυγαν αμέσως μετά την ηχογράφηση για να πάνε στα μαγαζιά που δούλευαν, τα οποία ήταν ανοιχτά επτά ημέρες την εβδομάδα.
Το 1941 επιτάσσεται από τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής και λειτουργεί ως συνεργείο επισκευής αρμάτων μάχης και αυτοκινήτων. Το εργοστάσιο υπέστη καταστροφές αυτή την περίοδο όπως και κατά τον εμφύλιο.
Με την απελευθέρωση η Columbia γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη. Παραγωγή δίσκων Ελληνικής μουσικής με εξαγωγές σε όλο τον κόσμο. Εξαγωγές δίσκων κλασσικής μουσικής διεθνούς ρεπερτορίου. Η μεγάλη επιτυχία στηρίχτηκε στις εξαγωγές δίσκων και κασετών για την Αραβική αγορά. Μόνο το 1977 έφεραν συνάλλαγμα 5 εκατ. δολαρίων.
→ Το 1978 η Columbia απασχόλησε 350 άτομα και κρατούσε την 123η θέση των βιομηχανικών επιχειρήσεων (σε ότι αφορούσε τις εγκαταστάσεις και το προσωπικό)
→ Το 1979 κατείχε την 75η θέση στις εξαγωγές.
→ Το 1971 λειτουργεί λιθογραφείο στο εργοστάσιο.
→ Το 1983 σταματούν οι φωνοληψίες και το 1991 κλείνει το εργοστάσιο.
Στα εξήντα χρόνια λειτουργίας του εργοστασίου και των αιθουσών φωνοληψίας της COLUMBIA, παρήχθησαν χιλιάδες δίσκων όλων των μουσικών ειδών, καθώς δίσκοι με ιστορικά. πολιτιστικά και πολιτικά ντοκουμέντα. (Ο συνολικός αριθμός των ηχογραφημένων Ελληνικών τραγουδιών πλησιάζει τις 200 χιλιάδες).
Είναι αυτονόητο ότι εκατοντάδες φημισμένων και μη συνθετών, στιχουργών, ερμηνευτών, μουσικών, ποιητών, λογοτεχνών, ζωγράφων, λογοτεχνών, πολιτικών, μουσικών παραγωγών, δημοσιογράφων, τεχνικών κ.λ.π. συμμετείχαν σε διαδικασίες που έλαβαν χώρα στο εν λόγω εργοστάσιο.
• Το εργοστάσιο της Columbia ήταν από τα λίγα του είδους του παγκοσμίως, καθότι αποτελούσε κάθετη βιομηχανία ηχογράφησης, παραγωγής και διακίνησης του ηχητικού αποτελέσματος. Στα Βαλκάνια ήταν το μοναδικό με δεδομένο ότι υπήρχε ένα ακόμα στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο είχε κλείσει ήδη.
«Όταν πήγαμε δεν ξέραμε τη δουλειά, δεν είχαμε ξαναδεί κονσόλα. Υπήρχαν κάποιες σχολές ραδιοφωνίας, αλλά στην πραγματικότητα τριφτήκαμε δίπλα στους παλιούς. Σταδιακά περάσαμε από τις μονοφωνικές κονσόλες στις οκτακάναλες και ζήσαμε την εξέλιξη. Η Columbia διέθετε το μοναδικό στούντιο ηχογράφησης στην Ελλάδα και το μοναδικό εργοστάσιο των Βαλκανίων”.
«Όλα τότε γίνονταν στο χέρι. Κι αργότερα, όταν ήρθε η πρώτη κονσόλα οκτώ καναλιών μιλούσαμε για άθλο. Για να μοντάρουμε τότε έπρεπε να κόψουμε την ταινία και αμέσως να βάλουμε ένα σημάδι στην κεφαλή. Πολλές φορές ερχόταν ο τραγουδιστής και μπορεί να έλεγε το τραγούδι ακόμα και 20 φορές. Ο παραγωγός κρατούσε από την πρώτη ηχογράφηση ένα ρεφρέν, από τη δεύτερη ένα κουπλέ, από την τρίτη κάτι άλλο. Έτσι μοντάραμε τα τραγούδια» λέει ο Μίμης Κανής.
Το εργοστάσιο αφού κατέγραψε 78 χρόνια ζωής, κατεδαφίστηκε το Μάιο του 2006, εν μέσω αντιδράσεων και πολιτικών αντιπαραθέσεων άνευ ουσίας όπως αποδείχθηκε. Τα σχέδια για την ανέγερση μουσείου ελληνικής μουσικής στην Columbia, δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.
