“Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών” του Τομ Σούλμαν, μετάφραση: Νικολέτα Κοτσαηλίδου, σκηνοθεσία-δραματουργική επεξεργασία: Κωνσταντίνος Ασπιώτης, πρωταγωνιστούν: Άκης Σακελλαρίου, Τάσος Χαλκιάς, Σπύρος Τσεκούρας, Πάνος Ζυγούρος, Θοδωρής Θεοδωρακόπουλος, Νικόλας Παπαϊωάννου, Θησέας Παπαπαναγιώτου, Στέφανος Παπατρέχας, Σταύρος Τσουμάνης, Τάσος Τυρογαλάς, Αλέξανδρος Τωμαδάκης, Ειρήνη Λαφαζάνη, Λυδία Στέφου.
Πάντοτε με μάγευαν οι θεατρότσαρκες στο Λονδίνο. Είναι η γοητεία και το συγκινησιακό δέος που μου προκαλούν αυτά τα “βαριά”, αρχοντικά θέατρα του κέντρου, που σε παράταξη το ένα δίπλα στο άλλο και συνυφασμένα στον απόλυτο βαθμό με την ιστορία της ίδιας της πόλης, προτείνουν απλόχερα έργα του κλασικού (ή κλασικότροπου) ρεπερτορίου. Κι έπειτα είναι τα ονόματα μεγάλων ηθοποιών που θαυμάζεις στη μαρκίζα ή οι νεότεροι -άγνωστοι ενδεχομένως- ηθοποιοί που θαυμάζεις κατά τη διάρκεια της παράστασης και αναρωτιέσαι πού κρύβεται τόσο ταλέντο ή πώς στην ευχή κατόρθωσαν να κάνουν ένα τόσο ταιριαστό κάστινγκ. Τέλος είναι και ο τρόπος που ανεβαίνει κάθε έργο πρόζας εκεί στο West End, στιβαρός και μεγαλόπρεπος, με αέρα “υπερπαραγωγής” που σε απογειώνει.
Ε, λοιπόν, αυτόν τον γοητευτικό λονδρέζικο αέρα ένιωσα να φυσάει εκείνο το βράδυ Πέμπτης, Πανεπιστημίου και Βουκουρεστίου γωνία, όταν απόλαυσα τον “Κύκλο των Χαμένων Ποιητών” στο “Βρετάνια”. Τα πάντα ήταν εκεί! Από τη μία, το ίδιο το θέατρο που στέκει επιβλητικό, διαχρονικά πολυτελές, με όνομα “βαρύ”, ιστορικό και σε συνάρτηση με την ίδια την Αθήνα. Κι από την άλλη, η παράσταση, με τα λαμπερά ονόματα των μεγάλων ηθοποιών στη μαρκίζα, τα υπερ-ταλαντούχα νέα παιδιά που πρωταγωνιστούν θαυμαστά, το ασύλληπτης επιτυχίας κάστινγκ, και τέλος το ανέβασμα, με όλη αυτή τη μεγαλοπρέπεια της υπερπαραγωγής.
Από τα μίνιμαλ αλλά ατμοσφαιρικά, διαρκώς εναλλασσόμενα και λειτουργικά σκηνικά (Αρετή Μουστάκα), τα ακριβή κοστούμια (Ηλένια Δουλαδίρη), τον άρτιο φωτισμό (Ζωή Μολυβδά Φαμέλη), την υπέροχη μουσική (Μαρίζα Ρίζου), έως την εξαιρετική ηχητική εγκατάσταση και τη σοφή χρήση της περιστρεφόμενης σκηνής, “Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών” είναι μια παράσταση που λειτουργεί εξαιρετικά στο σύνολό της, σε συνεπαίρνει, σε συγκινεί και σε κερδίζει από το πρώτο μέχρι το τελευταίο της λεπτό.
Φυσικά, τα πάντα ξεκινούν από το έργο αυτό καθ’ εαυτό. Ο θεατρικός “Κύκλος των Χαμένων Ποιητών”, γραμμένος από τον σεναριογράφο της ομότιτλης πολυαγαπημένης ταινίας, μεταφέρει επί σκηνής την ευλογημένη μα τραγική συνάντηση του καθηγητή φιλολογίας Τζων Κήτινγκ με τους μαθητές της Ακαδημίας Γουέλτον, κάποια στιγμή των ’60s.
Συντηρητικό σχολείο για παιδιά “καλών οικογενειών”, το Γουέλτον (που κοροϊδευτικά αποκαλούν “Χέλτον”, από την “κόλαση” (Hell), πρεσβεύει “Παράδοση! Τιμή! Πειθαρχία! Υπεροχή!”, διδάσκοντας με στείρο τρόπο τη στείρα διδακτέα ύλη που παραμένει ίδια και απαράλλαχτη επί σειρά ετών. Κουβαλώντας στη γη της Νέας Αγγλίας χαμένες δόξες και την αλλότρια υπερηφάνεια της βρετανικής αυτοκρατορίας, το Γουέλτον κρατά δέσμιους καθηγητές, μαθητές και γονείς σε νοοτροπίες πεπερασμένες και συμπεριφορές ξένες.
Απόφοιτος του ίδιου σχολείου και ο Κήτινγκ, γνωρίζει τις παθογένειες του συστήματος και επιτρέπει στους μαθητές του (και στον ίδιο) να ονειρευτούν έναν κόσμο όπου θα πραγματοποιήσουν τα θέλω τους, μακριά από συμβάσεις και καταναγκασμούς, με οδηγό την ποίηση και τη δύναμη του λόγου.
Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης διαβάζει το κείμενο με απόλυτη κατανόηση του τόπου, του χρόνου και των συμβάσεων, στήνοντας μία παράσταση συνόλου, χορογραφημένη σχεδόν, μέσα από τις διαρκείς εναλλαγές εικόνων και σκηνών, όχι όμως με κινηματογραφική, αλλά με απόλυτα θεατρική ματιά. Χρησιμοποιώντας κάθε εκατοστό της μεγάλης σκηνής του “Βρετάνια”, απλώνοντας τη δράση μέχρι και κάτω στην πλατεία, σκηνοθετεί μεστά, αποφασιστικά και με ορμή, χρησιμοποιώντας αρμονικά κάθε τεχνικό ή άλλο μέσο έχει στη διάθεσή του (είχα πολύ καιρό να δω μια τόσο λειτουργική και στην εντέλεια χρήση μιας περιστρεφόμενης σκηνής).
Μέχρι και η βαριά, κόκκινη, βελούδινη αυλαία του θεάτρου κινητοποιείται, όταν το θέατρο γίνεται θέατρο, σε αυτήν την ονειρεμένη σεκάνς που οδηγεί στο τραγικό φινάλε, καθώς ήχος, φως και λόγος γίνονται ένα με τη μυσταγωγία.
Τέλος, αν είναι κάτι για το οποίο οφείλεις να του δώσεις συγχαρητήρια, είναι το έξοχο καστ της παράστασης, όλοι τους διαλεγμένοι ένας προς έναν, για το ταλέντο, την ερμηνευτική δεινότητα αλλά και για τις φάτσες, διάολε. Αυτή η παρέα των ταλαντούχων, γεμάτων νεύρο και πάθος νέων παιδιών, δεν υποδύονται απλά υπέροχα τους “preppy” μαθητές, αλλά μοιάζουν σαν να ήρθαν με πτήση τσάρτερ από τη Νέα Αγγλία στο “Βρετάνια”. Άρτιοι ως σύνολο στα ομαδικά μέρη, ξεχωριστοί ο καθένας στις σκηνές τους, αυθόρμητα ανήλικοι, φοβισμένοι ονειροπόλοι και δέσμιοι των υποχρεώσεών τους, απελευθερώνονται με την κάθε στιγμή που περνά, ακολουθώντας το πεπρωμένο τους, χαρίζοντας άπλετο ταλέντο και πάνω απ’ όλα ψυχή.
Υπέροχοι όλοι τους έναντι αυτής της ανελέητης ενηλικίωσης, όμως πώς μπορώ να μην σταθώ στον εντυπωσιακό εκφραστικό αυτοέλεγχο του Πάνου Ζυγούρου, στον Σταύρο Τσουμάνη για τον πειστικά αντιπαθή και απόμακρο στη μεταστροφή του χαρακτήρα που υποδύεται, στον ευαίσθητο και δοτικό από κάθε άποψη Νικόλα Παπαϊωάννου, αλλά και στον σπαρακτικό Αλέξανδρο Τωμαδάκη, ο οποίος παραδίδεται με ψυχή και σώμα σε μια σκηνή σπάνιας απελευθέρωσης που την ακολουθεί η συντριβή.
Απόλυτα συνεπής με τις συμβάσεις, την πλήξη και τον φόβο προς κάθε τι νέο, που τον κρατούν δέσμιο στο κατεστημένο, ο Τάσος Χαλκιάς είναι ο μειλίχιος, βαρύς και απειλητικός διευθυντής του σχολείου, άτεγκτος μπροστά την τραγωδία, νικητής ενός πολέμου που έχει ήδη χάσει. Μαέστρος του “κύκλου” αδιαμφισβήτητα ο Άκης Σακελλαρίου, τόσο συγκινητικός, τόσο απελευθερωμένος, τόσο ανάλαφρα επιβλητικός, ταξιδεύει με χάρη και ερμηνευτική ενσυναίσθηση στις διαδρομές της ψυχής και του μυαλού του Τζων Κήτινγκ, μακριά από κάθε επιτήδευση, αφήνοντας τις λέξεις να κυλούν σχεδόν τραγουδιστά, σαν να είναι ποίημα ο λόγος του (βοηθά τα μάλα και η μετάφραση της Νικολέτας Κοτσαηλίδου).
Εικόνα ελπίδας και τραγική φιγούρα μοναξιάς, ο Τζων Κήτινγκ του Άκη Σακελλαρίου μεταμορφώνεται σε άυλο σύμβολο ελευθερίας και μαζί σκιά ονείρων που δεν τα τσαλαπάτησε κανείς.
Και κάπως έτσι, βγαίνεις από τον “Κύκλο των Χαμένων Ποιητών” πλήρης, ενθουσιασμένος, με το μυαλό σε εγρήγορση και την ψυχή χαρούμενη, ενώ αναζητάς ασυναίσθητα με την άκρη του βλέμματος το κόκκινο διώροφο λεωφορείο που θα σε γυρίσει σπίτι.
• Θέατρο Βρετάνια – Πανεπιστημίου 7, Σύνταγμα
Παραστάσεις: Τετάρτη στις 19:00, Πέμπτη & Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 18:00 & 21:00, Κυριακή στις 19:15
