“Ήλιος με δόντια” από το βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη, δραματουργική επεξεργασία: Νεφέλη Μαϊστράλη, σκηνοθεσία: Θανάσης Ζερίτης, πρωταγωνιστούν: Παναγιώτης Εξαρχέας, Γιάννης Λεάκος.
Η ιστορία του Κωνσταντή, ενός άσημου ανάμεσα σε άσημους, που γεννήθηκε μέσα στο μαρτύριο στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, στο Φρούριο της Χίου. Στιγματισμένος από μικρός, μέσα στη φτώχια και στην κατακραυγή, ο Κωνσταντής κατόρθωσε να ανδρωθεί σε μια δική του εκδοχή, μέσα στον πόνο και στη χλεύη, να ερωτευθεί, να πολεμήσει για την ελευθερία στην Αντίσταση και τέλος να αποσυρθεί από τα εγκόσμια και να υπηρετήσει τα ράσα και τον Θεό στη γαλήνη μιας εκκλησίας. Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζε.
Είναι δύο τα ευτυχή συμβάντα που βιώνεις παρακολουθώντας την παράσταση “Ήλιος με δόντια” στη σκηνή του θεάτρου Μπέλλος. Κατ’ αρχάς έρχεσαι σε επαφή με το υπέροχο κατά πως φαίνεται βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη (συμπαθάτε με, αλλά δεν το είχα διαβάσει), το οποίο αφηγείται συναρπαστικά και εν είδει μυθιστορηματικού μονολόγου την περιπετειώδη ζωή του Κωνσταντή, προσώπου υπαρκτού που έζησε στη Χίο, εν μέσω ενός περιβάλλοντος μίσους, εξαθλίωσης, έρωτα και πολέμου.
Αυτό που έχει δε ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι πως επ’ αφορμή της αφήγησης του Κωνσταντή έρχεσαι αντιμέτωπος με έναν πλούτο λαογραφικών, κοινωνικοπολιτικών και ιστορικών γεγονότων, μεγάλης ιστορικής αξίας, τα οποία όμως πέρασαν στα ψιλά των βιβλίων. Και κάπως έτσι λοιπόν, η ζωή του Κωνσταντή γίνεται ένα με την ιστορία την πρόσφατη, εκείνη που μέχρι και σήμερα αντηχεί στις μνήμες εκείνων που τη βίωσαν και βρίσκονται ακόμη ζωντανοί ανάμεσά μας.
Το δεύτερο ευτυχές συμβάν δεν είναι άλλο από τον εμπνευσμένο και θεατρικά ευφυή τρόπο με τον οποίο η Νεφέλη Μαϊστράλη στο κείμενο και ο Θανάσης Ζερίτης στη σκηνοθεσία αποδίδουν το βιβλίο στο σανίδι. Τούτο εδώ βέβαια δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένης της έφεσης που αμφότεροι έχουν επιδείξει σε θεατρικές διασκευές πεζογραφίας με ιστορική και κοινωνική αναγωγή (εξαίρετο παράδειγμα τα “Μπλε Καστόρινα Παπούτσια”) αλλά και η ευρύτερη ενασχόλησή τους με ιστορικά γεγονότα τα οποία διαβάζουν υπό το πρίσμα του παρόντος (όπως οι φετινές “Σπυριδούλες”), δημιουργίες που δεν δείχνουν μόνο θεατρική ευστροφία αλλά και θεματική στόχευση και διακριτό ύφος.
Της ίδιας ευστροφίας και πηγαίας έμπνευσης γινόμαστε μάρτυρες μπροστά στο ήσυχο μεγαλείο αυτού εδώ του “Ήλιου με δόντια”. Έχοντας στο πλευρό τους τους συνήθεις υπόπτους, τον Μιχάλη και τον Γιάννη Λατουσάκη στη μουσική, τη Γεωργία Μπούρδα στα σκηνικά και τα κοστούμια και τον Σάκη Μπιρμπίλη στους φωτισμούς, παρουσιάζουν στο πάντοτε αναπάντεχο θέατρο Μπέλλος ένα υπερθέαμα τσέπης και έναν μονόλογο για δύο που ταυτόχρονα είναι η πολυπληθέστερη παράσταση που είδατε ποτέ παιγμένη από δύο μόνο ηθοποιούς.
Οι λέξεις, όσο σοφά κι αν επιλεγούν, δεν μπορούν να περιγράψουν τις διαρκείς εναλλαγές τόπου, χρόνου και εποχών, ούτε τον τρόπο με τον οποίο ο μονόλογος φαντάζει ώρες-ώρες είτε σαν ψαλμωδία είτε σαν θρήνος, αλλά ούτε και την ευρηματικά άψογη είσοδο όλων αυτών των υπέροχων χαρακτήρων στη σκηνή, ακόμα κι αν είναι για να πουν τρεις λέξεις. Αυτό που επίσης θαυμάζουν το μυαλό και η καρδιά είναι όλες εκείνες οι συναισθηματικές ανηφοροκατηφόρες που σε κάνουν είτε να γελάς αυθόρμητα, έχοντας ακόμα στα μάτια το δάκρυ από την αμέσως προηγούμενη σκηνή, είτε να νιώθεις έναν ακατανόητο κόμπο στον λαιμό τη στιγμή που ξεστομίζεται κάτι ακραία αστείο.
Ο “Ήλιος με δόντια” είναι από αυτές τις ευλογημένες συγκυρίες όπου παραδίδεσαι στον λόγο και στην εικόνα και αφήνεις τα συναισθήματά σου έρμαια των γεγονότων, θαυμάζοντας με την αθωότητα ενός μικρού παιδιού.
Φυσικά, είναι η ερμηνευτική τόλμη και το σκηνικό εύρος των δύο σπουδαίων πρωταγωνιστών που σου γραπώνουν την ψυχή από το πρώτο δευτερόλεπτο που πατάνε το πόδι τους στη σκηνή, για να σου κλείσουν το μάτι λίγα λεπτά αργότερα, με εκείνον τον υπέροχο μονόλογο που απαγγέλουν ταυτόχρονα, σαν χορικό τρελού και σαν αντίλαλο μιας φωνής που χάνεται στα μπουντρούμια του μυαλού.
Ο Παναγιώτης Εξαρχέας και ο Γιάννης Λεάκος “εισίν οι δύο εις σάρκα μίαν”, Κωνσταντήδες αμφότεροι, άλλου τόπου, άλλου χρόνου αλλά και καταλαμβάνοντας τον ίδιο χώρο με έναν τόπο μαγικό που αψηφά την επιστήμη. Κι άλλες φορές πάλι, με ένα νεύμα, με γρέζι, μπάσο, φάλτσα σολφέζ και πρίμα στη φωνή να μεταμορφώνονται σε δεκάδες άλλους ήρωες, πρωταγωνιστές ή περαστικούς, πλάθοντας στιγμιότυπα θεατρικού ειδικού βάρους και ντοκυμαντερίστικης ακρίβειας. Απολαυστικοί και σπουδαίοι αμφότεροι.
Η δε τραγική προσγείωση στην πραγματικότητα λίγα λεπτά πριν από το φινάλε και εκείνο το ηχογραφημένο απόσπασμα που σου γδέρνει την ψυχή, εξηγούν τα πάντα και μένουν στην ψυχή σου σαν γλυκό χάδι ενός δικού σου ανθρώπου που έχασες, χωρίς να τον έχεις γνωρίσει ποτέ.
• Θέατρο Μπέλλος – Κέκροπος 1, Πλάκα
Παραστάσεις: Σάββατο στις 18:00, Κυριακή στις 21:00
