Φέτος πρωταγωνιστεί στο εξαιρετικό «Νάχτλαντ» του Marius von Mayenburg στο θέατρο Αποθήκη, επ’ αφορμή του οποίου συζητήσαμε για τη διαφορά ανάμεσα στο έργο και τις πράξεις ενός δημιουργού, για τις ενοχές του παρελθόντος, για την ακροβασία μεταξύ του χιούμορ και της τραγικότητας, ενώ μας αποκάλυψε και τι δώρο περιμένει από τον Άι Βασίλη.

Εξαίρετος συνομιλητής, ανήσυχο πνεύμα και πολύ καλός ηθοποιός που δεν φοβάται το τσαλάκωμα, ο Σπύρος Σταμούλης κινείται με άνεση από το δράμα στην κωμωδία και από την τηλεόραση στο θέατρο, χαρίζοντας ρόλους διακριτούς και αξιομνημόνευτους.

 

Βρίσκετε στο πατάρι της γιαγιάς σας έναν πίνακα με την υπογραφή του Hitler. Πώς αντιδράτε;
Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα στο Νάχτλαντ. Ο πίνακας πρέπει να μπει σε μουσείο, να πουληθεί σε έναν συλλέκτη ή να καταστραφεί; Προσωπικά διαχωρίζω το έργο τέχνης από τις πράξεις του δημιουργού. Βέβαια, αν ο Thom Yorke ήταν βιαστής δεν ξέρω πώς θα ξαναάκουγα Radiohead. Είναι περίεργο, καταλαβαίνετε;

Νομίζω πως συνεχίζω να θεωρώ σημαντικές τις περισσότερες ταινίες του Woody Allen. Θα σταματήσουμε να βλέπουμε τις ταινίες του Elia Kazan, επειδή κατέστρεψε τις ζωές συναδέλφων κατά τη διάρκεια του Μακαρθισμού; Αυτή η κατακριτέα πράξη, θα μας αποτρέψει από το να δούμε το «Λεωφορείο ο πόθος» με την τέλεια ερμηνεία του Marlon Brando; Ασφαλώς ο Mayenburg, o συγγραφέας του Νάχτλαντ, επέλεξε τη χειρότερη προσωπικότητα για να θέσει αυτό το ερώτημα. Έχουν καλλιτεχνική αξία οι πίνακες του Hitler; Μάλλον όχι, αλλά πρέπει να τους κάψουμε;

 

 

Η συμπεριφορά των ηρώων του «Νάχτλαντ» καθορίζεται από την εθνική τους ταυτότητα. Πιστεύετε-είτε με βάση το έργο είτε ως προσωπική αίσθηση- πως οι Γερμανοί έχουν ξεπεράσει το ναζιστικό παρελθόν της χώρας, έχουν απλά συμβιβαστεί ή σφυρίζουν αδιάφορα ελπίζοντας να το έχουμε ξεπεράσει όλοι οι υπόλοιποι;
Πιστεύω πως οι σύγχρονοι Γερμανοί, έχουν καταβάλει μεγάλη προσπάθεια. Το πιο σημαντικό βήμα είναι η αναγνώριση των φρικαλεοτήτων που διέπραξαν στο παρελθόν. Αυτό φυσικά δεν αλλάζει κάτι. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω, αλλά τουλάχιστον τα παιδιά που γεννιούνται στην Γερμανία μαθαίνουν στο σχολείο ότι ο ναζισμός ήταν κάτι που δεν πρέπει να επαναληφθεί και ότι διαπράχθηκαν φοβερά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Το ίδιο αντίστοιχα συμβαίνει και στην Ιαπωνία.

Παρ’ όλα αυτά, ο ρατσισμός, ο λαϊκισμός, ταfakenews, και οι ακραίες τάσεις συνεχίζουν να επηρεάζουν πολίτες, σε αρκετές χώρες. Τρομάζω όταν βλέπω ανθρώπους γύρω μου να επικροτούν τις επιλογές αυταρχικών ηγετών. Ο Χίτλερ για τους Γερμανούς τότε, ήταν ο σωτήρας που έφερε την οικονομική σταθερότητα και προστάτευε τα συμφέροντα του έθνους. Η συμφωνία του Μονάχου το 1938 και η προσάρτηση της Σουδητίας στη Γερμανία μου θυμίζουν κάτι αντίστοιχο που συμβαίνει τώρα. Ας μιλήσουμε για: Νετανιάχου, Πούτιν, Ερντογάν.

 

Αδιαμφισβήτητα ρηξικέλευθο και τολμηρό το κείμενο του έργου. Ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση απέναντί του;
Μου άρεσε πολύ με την πρώτη ανάγνωση, γιατί πραγματευόταν σοβαρά ζητήματα με έντονο χιούμορ. Το χιούμορ είναι λυτρωτικό.

 

Ο ορισμός της μαύρης κωμωδίας το «Νάχτλαντ», πραγματεύεται πολύ σοβαρά πράγματα με αστείο τρόπο. Πόσο ριψοκίνδυνο είναι το χιούμορ σε τέτοια θέματα;
Πολύ ωραία ερώτηση. Σκέφτομαι δύο ταινίες οι οποίες έχουν κοινή θεματολογία. «Η λίστα του Σίντλερ» και «Η ζωή είναι ωραία». Και οι δύο ταινίες είναι σπουδαίες αλλά με διαφορετικό ύφος. Δεν χρειάζεται να έχουμε σοβαροφάνεια επειδή θέλουμε να πούμε κάτι σημαντικό. Στο «Death of Stalin»βλέπουμε τις πληγές του Σταλινισμού με ξεκαρδιστικό τρόπο. Έτσι και το «Νάχτλαντ»,μιλάει για τον ρατσισμό και το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας με πολύ άβολο χιούμορ. Είναι υπέροχο να κάνεις τον θεατή να μην ξέρει αν είναι πρέπον να γελάσει με διάφορες ατάκες.

 

Ποιες οι δυσκολίες στην απόδοση του ρόλου;
Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για αυτό το θέμα. Κοιτάξτε, μιλάμε για δυο διαφορετικά πρόσωπα: ο ένας είναι ευάλωτος και ο άλλος επικίνδυνα νάρκισσος. Η μεγαλύτερη πρόκληση προσωπικά, είναι σε ένα σημείο στον πρώτο ρόλο, που πρέπει να χάσω τα λογικά μου επί σκηνής. Κάθε φορά συμβαίνει κάτι διαφορετικό στο σανίδι. Το έχω αποδεχτεί και προσπαθώ να βιώνω την κάθε στιγμή χωρίς να περιμένω ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

 

Εσείς μάλιστα υποδύεστε δύο διαφορετικούς χαρακτήρες στην παράσταση. Οδηγία του συγγραφέα ή σκηνοθετική άποψη του Νικορέστη Χανιωτάκη;
Ο συγγραφέας όταν ανέβασε πριν από δύο χρόνια το έργο στην Γερμανία, είχε τον ίδιο ηθοποιό και για τους δυο ρόλους που υποδύομαι. Υποθέτω πως ο Νικορέστης θέλοντας να είναι πιστός στην οδηγία του Mayenburg, έπραξε το ίδιο.

 

Θαύμασα το συνδυασμό ελαφρότητας και απειλής που υποβόσκει στον χαρακτήρα του εκκεντρικού συλλέκτη. Να υποθέσω πως είναι ο πιο δύσκολος ρόλος από τους δύο που υποδύεστε στην παράσταση;
Μπορώ να πω πως είναι ο ρόλος που απολαμβάνω περισσότερο. Ο συλλέκτης έχει μια παραξενιά που είναι υπέροχη. Μου αρέσουν οι περίεργοι ρόλοι. Ο μόνος κίνδυνος που υπάρχει σε αυτό είναι να μην παρασυρθώ από το γέλιο του κοινού και χάσω το μέτρο υποκριτικά.

 

Το τραγικό οφείλει να συμβαδίζει και στη ζωή με το αστείο; Βρίσκετε καθοριστική για την ύπαρξή μας αυτή τη δυαδικότητα;
Μα υπάρχει αυτή η δυαδικότητα. Κάτι που είναι τραγικό για εμάς μπορεί να είναι αστείο για τους άλλους. Θυμάμαι μια φορά που περπατώντας στην βροχή με τις σακούλες του σούπερ μάρκετ, γλίστρησα και χτύπησα άσχημα. Τα ψώνια είχαν πέσει στον δρόμο, είχα βραχεί και πονούσε η μέση μου. Ο κόσμος γύρω μου όμως γελούσε, γιατί έπεσα μάλλον με πολύ αστείο τρόπο, σαν αποτυχημένη φιγούρα στο καλλιτεχνικό πατινάζ.

 

Τελικά, είναι το παρελθόν μας που μας καθορίζει ή μήπως η στάση που διατηρούμε στο παρόν μπορεί να ξεπλύνει τα παλαιότερα αμαρτήματά μας;
Δυστυχώς δεν έχω απάντηση σε αυτό. Ακόμα το ψάχνω.

 

Όσο σας παρατηρούσα στην παράσταση, διέκρινα μια έξτρα σπίθα στο βλέμμα στις κωμικές σκηνές. Να τολμήσω να υποθέσω πως αγαπάτε λίγο παραπάνω την κωμωδία ή απλά στο συγκεκριμένο έργο το χιούμορ είναι βαλβίδα αποσυμπίεσης και για τους ηθοποιούς στη σκηνή;
Κοιτάξτε, θεωρώ τον Jim Carrey, τον Steve Carell, τον Jeff Daniels, τον Bob Odenkirk,σπουδαίους ηθοποιούς. Μπορούν να παίξουν τα πάντα. Στην ελληνική τηλεόραση δυστυχώς τυποποιούμε τους ηθοποιούς: Αυτός είναι κωμικός, άλλος είναι σοβαρός για δράμα, αυτός θα κάνει τον ωραίο, εκείνος θα κάνει τον κακό. Δύσκολα σου δίνονται ευκαιρίες για κάτι διαφορετικό. Άρα για να απαντήσω στην ερώτησή σας θα πω ότι δεν θέλω να βαριέμαι με αυτό που κάνω.

Και στις δύο συνεργασίες μου με τον Νικορέστη έπρεπε να κάνω κάτι κωμικοτραγικό. Πόσο ωραίο είναι που π.χ. στο «Succession”, μια σειρά που αγαπώ πολύ, βλέπεις το αστείο να συνυπάρχει με το τραγικό. Αυτή η άβολη κωμωδία, που δεν ξέρεις αν πρέπει να γελάσεις ή όχι. Κάτι τέτοιο ισχύει και στο «Nachtland»και το χαίρομαι πάρα πολύ.Το έργο είναι δράμα και κωμωδία ταυτόχρονα.

 

 

Στο φινάλε του έργου ακούγεται η λέξη «Νάχτλαντ» που αποδίδεται στα Ελληνικά ως η χώρα όπου βασιλεύει το σκοτάδι. Θεωρείτε πως λοξοκοιτάζουμε ως είδος προς αυτήν την κατεύθυνση ή εν τέλει θα λάμψει το φως;
Δεν έχω ιδέα. Με τρομάζει το πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος από τότε που ήμουν παιδί, δεν ξέρω πώς θα καταλήξουμε. Υπάρχουν κάποια θετικά βήματα σχετικά με την προστασία και τη συμπερίληψη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, αλλά και τόσα ζοφερά άλλα, πουδυστυχώς δεν είμαι αισιόδοξος .

 

Τι περιμένετε να σας φέρει ο Άγιος Βασίλης φέτος;
Ιδανικά θα ήθελα μια κιθάρα. Τα Χριστούγεννα πάντα αγόραζα μουσικά όργανα από παιδί, οπότε λέω να γίνω Άγιος Βασίλης του εαυτού μου και να συνεχίσω την παράδοση.