Το θέατρο της εξαφάνισης ή πώς ένας καλλιτέχνης από την Αργεντινή ξαναφτιάχνει πατρίδα

Jul 14. 2017

Ο Adrian Villar Rojas είναι ένας σπουδαίος καλλιτέχνης · το λένε όσοι έχουν μελετήσει το έργο του, το λένε θεωρητικοί και κριτικοί και θεατές, κυρίως όμως το λέει το ίδιο το έργο του. Κι ίσως να μη μαθαίναμε ποτέ για κείνον, αν δε βρισκόταν στον δρόμο του ο ιδιωτικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός ΝΕΟΝ, που από το 2013 παλεύει με τους ελληνικούς ανεμόμυλους , προσπαθώντας να φέρει τον σύγχρονο πολιτισμό κοντά στον σύγχρονο πολίτη. Και το καταφέρνει . Και οι ανεμόμυλοι γυρίζουν. Και συμβάλλουν στην ευρύτερη προσπάθεια αποκατάστασης της σχέσης του πολίτη με τη λειτουργία και τα δρώμενα της πόλης του. Ο ΝΕΟΝ λοιπόν σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη, τους κρατικούς θεσμούς και τις αρχές, παρουσιάζουν από τις αρχές του καλοκαιριού “Το θέατρο της εξαφάνισης” ( The theater of disappearance) , μια μεγάλη εικαστική εγκατάσταση , η οποία απλώνεται σε ολόκληρη την έκταση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών .

→ Ίσως να μην αντιλαμβάνεται κάποιος τι πρόκειται να δει, απλώς αναζητώντας πληροφορίες ή φωτογραφίες στο διαδίκτυο. Κι αυτό συγκαταλέγεται στα θετικά του όλου εγχειρήματος · το ότι σε “αναγκάζει” να εξερευνήσεις μόνος το Εθνικό Αστεροσκοπείο, το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό του, μια έκταση 4.500 τετραγωνικών μέτρων . Το κάνουν όλοι , με μεγάλη χαρά κι αδημονία για το τι θα συναντήσουν. Ο Λόφος των Νυμφών, γεμάτος σπηλιές που για πρώτη φορά επισκέπτες έρχονται σε επαφή, είναι πλέον κατοικημένος με γυάλινες προθήκες που καθεμία απ’ αυτές επιχειρεί ένα ταξίδι στο παρελθόν ή στο μέλλον : λάβαρα , αγάλματα, άρβυλα , αναμνηστικά μετάλλια , σπάθες, κράνη , εγχειρίδια, διαστημικές στολές κι ανάμεσα τους η Νίκη της Σαμοθράκης, χώμα , σταλακτίτες , σταλαγμίτες και στρωματόλιθοι.

→ Δεν παύεις να αναρωτιέσαι πώς η ιστορία κατορθώνει και αφήνει αποτυπώματα σε αυτό το θέατρο της εξαφάνισης όλων μας κάτω από το χώμα. Κι αναρωτιέσαι φωναχτά , δίπλα σε παιδιά και οικογένειες και ηλικιωμένους , που αψηφώντας το επικλινές έδαφος του λόφου σκαρφαλώνουν και ψάχνουν και φωτογραφίζουν και αναμετριούνται ανάμεσα στα 46.000 διαφορετικά φυτά που επέλεξε ο Villar Rojas να μεταφυτευθούν στο Εθνικό Αστεροσκοπείο. Και το κάνεις ακόμα κι όταν μπαίνεις μέσα στο κτίριο του Εθνικού Αστεροσκοπείου, ενός κτιρίου που, από το 1846 που εγκαινιάστηκε σε μια πρωτεύουσα μόλις 12.000 κατοίκων μέχρι σήμερα, αντιπροσωπεύει αυτό που η λατινική επιγραφή του αναφέρει : Servare Intaminatum , δηλαδή να διατηρείται ανέπαφο.

Όταν η έκθεση ολοκληρώσει τον κύκλο της, στα μέσα του ερχόμενου Σεπτέμβρη, τίποτα από τα παραπάνω δε θα παραμείνει στη θέση του: οι προθήκες θα ταξιδέψουν αλλού, τα τεχνητά στρώματα εδάφους θα φύγουν, τα φυτά θα ξεριζωθούν, επιστρέφοντας τον χώρο στην πρότερη του φάση. Ο λόφος των Νυμφών θα παραμείνει γυμνός, όπως μέσα σε τόσους αιώνες έκανε. Ο Villar Rojas θα έχει πετύχει τον στόχο του : να έχει αποπροσανατολίσει την εσωτερική γεωγραφία του Εθνικού Αστεροσκοπείου, να έχει αψηφήσει τη λατινική επιγραφή της ζωοφόρου του κτιρίου και στη συνέχεια να την εξυμνεί αποχωρώντας.

• Όσοι επισκεφτούν ως τότε την εγκατάσταση θα πετύχουν κι αυτοί τον στόχο τους , διαλέγοντας κάτι ο καθένας που να απαντά στα ίδια ερωτήματα, κατά πόσο θέλουμε να παραμείνουμε μακάριοι και συνένοχοι σε αυτό το θέατρο της εξαφάνισης ή αν η φύση είναι ένα φυσικό πράγμα. Μπορεί να μην απαντήσουμε σε κανένα ερώτημα , απλώς να θαυμάσουμε το γιγάντιο τηλεσκόπιο που δεσπόζει σε μια από τις αίθουσες του Εθνικού Αστεροσκοπείου και που μαζί με έναν επίσης γιγάντιο μετρονόμο, καθόριζαν την επίσημη ώρα της Ελλάδας ως τις αρχές του 20ου αιώνα . Ένας μικρός επισκέπτης ακούγοντας αυτή την πληροφορία ρώτησε με αφέλεια την υπάλληλο που μας ξεναγούσε : Ύστερα σταμάτησε ο χρόνος ; Εκείνη γέλασε , μαζί της κι εμείς που φυσικά γνωρίζαμε την απάντηση πως ο χρόνος για κάποια πράγματα φυσικά και σταμάτησε .