Ο Νικόλαος Μάντζαρος είναι ο συνθέτης του εθνικού μας ύμνου και ο θεμελιωτής της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής.
Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος-Μάντζαρος γεννιέται στις 26 Οκτωβρίου 1795 στην Κέρκυρα ως γόνος ευκατάστατης και αριστοκρατικής οικογένειας του νησιού. O πατέρας του ήταν νομομαθής νομικός και η φαμίλια μετρούσε διαπρεπείς προσωπικότητες της Κέρκυρας, όπως ο πρώτος αρχιεπίσκοπος του νησιού.
Μεγαλώνοντας στις ανέσεις της μεγαλοαστικής τάξης, ο Νικόλαος λαμβάνει την ανώτερη μόρφωση της εποχής και εντρυφεί στη μουσική ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Δάσκαλοί του ήταν γνωστοί κερκυραίοι και ναπολιτάνοι μουσικοί, οι οποίοι αναγνώρισαν το ταλέντο του και τον προέτρεψαν να αφιερωθεί στη σύνθεση.
Ο Μάντζαρος παντρεύτηκε στα 18 του την κόρη του δούκα Αντωνίου Ιουστινιάνη, Μαριάννα, με την οποία απέκτησε τρεις κόρες και δύο γιους, παίρνοντας ταυτοχρόνως και τίτλο ευγενείας.
Γρήγορα απέκτησε τη φήμη μεγάλου καλλιτέχνη, γνώστη της κλασικής και ιδιαίτερα της ιταλικής μουσικής. Γι’ αυτό τον κάλεσαν ν’ αναλάβει τη διεύθυνση της Μουσικής Σχολής του Μιλάνου και του Ωδείου της Νεάπολης. Ο Μάντζαρος, όμως, ήθελε να εργασθεί για την πατρίδα του και προπάντων για τη μουσική μόρφωση της ελληνικής νεολαίας και απέρριψε και τις δύο προτάσεις.
Επέστρεψε στην Κέρκυρα κι άρχισε να παραδίδει μαθήματα μουσικής. Κοντά του μαθήτευσε ολόκληρη γενιά συνθετών (Καρέρ, Λαμπελέτ, Ξύνδας κ.ά). Όταν το 1840 ιδρύθηκε εκεί η Φιλαρμονική Εταιρία, ο Μάντζαρος αναγορεύθηκε ισόβιος πρόεδρός της.
Το εκπαιδευτικό του έργο λογίζεται κατακλυσμιαίο στην επίδρασή του στη μουσική του τόπου μας, αφού και πάλι αυτός εισήγαγε τη δυτικότροπη κλασική μουσική στα ελληνικά πράγματα.
• Το έργο του, χαμένο σε μεγάλο ποσοστό, παραμένει διασκορπισμένο, αταξινόμητο, ανέκδοτο και ανηχογράφητο. Μεγάλο μέρος του βρίσκεται στο αρχείο Γκέλη (που ανακαλύφθηκε τυχαία το 1906 σε υποστατικά του συνθέτη στο Πεντάτι της Κέρκυρας). Το συνθετικό του έργο, περιλαμβάνει συμφωνίες, εκκλησιαστική μουσική, έργα για πιάνο, εμβατήρια και ύμνου.
Νικόλαος Μάντζαρος και Διονύσιος Σολωμος
Τον Δεκέμβριο του 1828 ο Διονύσιος Σολωμός εγκαθίσταται οριστικά στην Κέρκυρα και σύντομα θα συνδεθεί με τον Μάντζαρο με βαθιά φιλία. Ο συνθέτης εκτιμούσε εξάλλου πολύ το έργο του εθνικού μας ποιητή, γι’ αυτό και μελοποίησε ολόκληρο τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» – σε τέσσερις μάλιστα διαφορετικές γραφές-, από τον οποίο οι δύο πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας το 1865.
Ο Νικόλαος Μάντζαρος μελοποίησε τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» σε δύο διαφορετικές ολοκληρωμένες μελοποιήσεις και πολλές ακόμη αποσπασματικές. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες ότι η πρώτη μελοποίηση του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» των Σολωμού-Μάντζαρου τραγουδιόνταν τα βράδια σε καντάδες από ομάδες νεαρών με συνοδεία κιθάρας!
• Ο Νικόλαος Μάντζαρος προτίμησε να ζήσει μια ταπεινή ζωή παρά τη μουσική του ιδιοφυία και τις υψηλές γνωριμίες του. Συνέχισε να παραδίδει δωρεάν μαθήματα τόσο στο σπίτι του όσο και στη Φιλαρμονική. Πέθανε την άνοιξη του 1872 όταν έκανε αυτό που αγαπούσε περισσότερο. Την ώρα που δίδασκε μουσική στο σπίτι του.
