Ο Ερμής του Πραξιτέλους είναι ένα μαρμάρινο σύμπλεγμα που απεικονίζει τον θεό Ερμή να κρατά τον μικρό Διόνυσο. Είναι το μόνο αυθεντικό έργο του Πραξιτέλη που έχει διασωθεί. Βρέθηκε στην Ολυμπία, απείραχτο στο βάθρο του, αρκετά μέτρα κάτω από την γη και έχει ύψος 2.10 μ. Ήταν αφιερωμένο από τους Ηλείους και Αρκάδες στο ιερό Άλτις, για να εορτάσουν την συνθήκη ειρήνης.
Το άγαλμα αποδίδεται στον Πραξιτέλη, ενώ ο Πλίνιος αναφέρει ότι μία παρόμοια σύνθεση είχε φιλοτεχνηθεί από τον πατέρα του, Κηφισόδοτο. Χρονολογείται γύρω στο 340 π.Χ., στη μετάβαση από την ύστερη κλασική στην πρώιμη ελληνιστική γλυπτική. Το άγαλμα λόγω του κάλλους του αποτελεί την ιδανική εικόνα της κλασικής ομορφιάς και γλυπτικής και γι΄ αυτό μέσα σε λίγα χρόνια από την ανεύρεσή του έγινε περίφημο σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο Ερμής του Πραξιτέλους – στο μουσείο της αρχαίας Ολυμπίας, εμφανίζει τα κύρια χαρακτηριστικά της πραξιτέλειας τεχνοτροπίας. Αναλυτικότερα, εικονίζει τον θεό Ερμή ως έναν νεαρό, όρθιο, γυμνό άνδρα χωρίς γένια, ο οποίος στηρίζεται στο δεξί πόδι και λυγίζει προς τα πίσω το αριστερό, ακουμπώντας στο έδαφος μόνο τα ακροδάχτυλα.
• Όταν γεννήθηκε ο Διόνυσος, ο Δίας για να τον προστατέψει από την οργή της Ήρας, τον εμπιστεύθηκε στον Ερμή να τον μεταφέρει στις αδελφές της μητέρας του. Ο Πραξιτέλης απεικονίζει μία στιγμή ανάπαυσης του ταξιδιού. Στο δεξί χέρι που λείπει, πιθανόν ο Ερμής κρατούσε τσαμπί σταφύλι, σύμβολο του Διονύσου, που έδειχνε στο μικρό θεό. Η στάση του Ερμή καθιστά απαραίτητη την προσθήκη στηρίγματος, το οποίο έχει την μορφή κορμού και καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από ιμάτιο.
To 1927, o Karl Blümel – γερμανος αρχαιολόγος – διατυπώνει τη θεωρία ότι ο Ερμής δεν είναι πρωτότυπο έργο του γλύπτη του 4ου αιώνα π.Χ., αλλά αντίγραφο των ρωμαϊκών ετών. Δημιουργείται σάλος, ωστόσο, στις απορίες που διατυπώνει ο Γερμανός αρχαιολόγος δεν δίνεται καμία απάντηση και η περιπέτεια του Ερμή, παραμένει σε εκκρεμότητα για αρκετά χρόνια, μέχρι να επιχειρήσει να δώσει απαντήσεις o Oscar Antonsson, το 1937.
Ο Antonsson συμπεραίνει ότι το άγαλμα, ναι μεν είναι πρωτότυπο, ναι μεν δημιουργήθηκε από τον Πραξιτέλη, ωστόσο δεν αναπαριστά τον θεό Ερμή, αλλά τον Πάνα που μεταφέρει τον μικρό Διόνυσο.
