Έξυπνη, δημιουργική, ανασφαλής, μεγαλειώδης και αυτοκαταστροφική. Όπως η Ελλάδα. Η Μαρία Κάλλας έζησε με τον αέρα της cosmopolitan ντίβας αλλά η Ελλάδα την ακολουθούσε παντού, σαν ένα απόκρυφο χαρακτηριστικό της που προσδιόριζε το ταλέντο της και την δημιουργικότητα της.
Η Ελλάδα ήταν η έκρηξη μέσα στη Κάλλας. Ήταν αυτό που την εξύψωνε και αυτό που την ισοπέδωνε. Η ζωή μιας σταρ της όπερας θα έπρεπε να είναι νερό που κυλά ήρεμα, απαλά και με συγκεκριμένο προορισμό. Η Μαρία Κάλλας ήταν τρικυμία, πάθη και αβεβαιότητα. Η σταρ αγάπησε την Ελλάδα και έζησε με την Ελλάδα.
Βρέθηκα στην έκθεση για τη ζωή της καλλιτέχνιδος στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, όπου τα προσωπικά αντικείμενα της σταρ δημιουργούν μια σειριακή αφήγηση της ζωής της. Είναι συγκλονιστικό να αντιλαμβάνεσαι το τεράστιο βάρος και ανασφάλεια που μπορεί να δημιουργήσει η λάμψη και ο μύθος σε ένα πρόσωπο, ακόμα εν ζωή.
Η Κάλλας όρισε τα μέτρα και τα σταθμά στην όπερα. Είναι τρομακτικό το να είσαι σημείο αναφοράς ενίοτε. Είναι ακόμα πιο σοκαριστικό να πρέπει να αποτελείς, αναγκαστικά, πρότυπο και να ζεις με στερεοτυπικούς όρους μόνο και μόνο επειδή η κοινωνία το θέλει. Και αν δεν το θέλεις; Και αν επιθυμείς να ζήσεις με ένταση υπηρετώντας την τέχνη σου και τα πάθη σου; Η Κάλλας το προσπάθησε και η ένταση αυτή την κατάπιε στο τέλος. Πρόλαβε όμως να αποθεωθεί και να φτάσει εκεί που κανείς δεν προσέγγισε. Θα έπρεπε να νοιώθει ολοκληρωμένη, αλλά για την Κάλλας η μουσική ήταν δρόμος με διασταύρωση τον έρωτα.
→ Από το μαντήλι της μεγάλης σοπράνο Μαρίας Μαλιμπράν ως το αγαπημένο της φλιτζάνι από τη θαλαμηγό «Χριστίνα», κάθε αντικείμενο στην έκθεση, θυμίζει την εύθραυστη κυρία που φαινόταν συμπαγής και απρόσιτη αλλά ήταν πάντα έτοιμη να «σκορπίσει». Ανασφάλεια, επιπολαιότητα, πάθος, αγωνία; Όλα αυτά μαζί μάλλον στη γυναίκα που κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να φτάσει το μέγεθος της φωνής της.
→ Ο χώρος στο Ίδρυμα Θεοχαράκη κατακλύζεται από αυτό το συγκλονιστικό ζευγάρι ματιών και από εκείνα τα μεγαλειώδη χέρια που σταυρώνουν για να αποδώσουν το μεγαλείο της στιγμής. Κατά τη γνώμη μου η Κάλλας υπήρξε ισχυρή προσωπικότητα πάνω στη σκηνή και ίσως μόνο εκεί.
→ Η σταρ ήταν τρομακτικά απρόσιτη και μαγική όταν υπήρξε Νόρμα, Μήδεια, Τόσκα και Αϊντα. Στη προσωπική της ζωή μάλλον ήταν άνθρωπος φοβισμένος. Μια τέτοια αίσθηση μου αφήνει η έκθεση, τα γράμματα και τα προσωπικά της αντικείμενα.
Η μοίρα κάποιων ανθρώπων είναι να ζουν πάντα, έστω και σαν μύθοι ελιτίστικοι, λίγο απόμακροι, δυσκολονόητοι. Η τέχνη της Μαρία Κάλλας δεν αφορούσε όλους. Η μουσική έχει επίπεδα και στεγανά τα οποία απελευθερώνονται με την παιδεία και την καλλιέργεια της αισθητικής. Το σίγουρο είναι πως η Μαρία Κάλλας ήταν λάμψη που όλοι οι Έλληνες κάποτε επικαλεστήκαμε, νοιώσαμε περήφανοι για αυτήν, είτε αναπολήσαμε. Όσο και αν η όπερα είναι περισσότερο δύση και κόκκινο βελούδο σε μπαρόκ θέατρα, η Μαρία Κάλλας ήταν πιο πολύ Αιγαίο και ελληνική λάμψη, πάθος, λάθη και έρωτας για ζωή.
