O Φάρος είναι ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα μνημεία, που δίνουν το στίγμα της Ελλάδας και την περίοπτη θέση που κατείχε ανέκαθεν στην παγκόσμια ναυτική ιστορία, τώρα πια αργοσβήνει, παραδομένο στη φθορά του χρόνου και την εγκατάλειψη.

 

• Η ονομασία «φάρος» προέκυψε από την ονομασία ενός μικρού νησιού – πλέον χερσόνησος – στα ανοιχτά της Αλεξάνδρειας, στην Αίγυπτο, επάνω στο οποίο τον 3ο αι. π.Χ. χτίστηκε ο ύψους 140 μ. Φάρος της Αλεξάνδρειας, ένα από τα επτά θαύματα της αρχαιότητας. Ο ιστορικός πύργος που κατασκεύασε ο αρχιτέκτονας Σώστρατος ο Κνίδιος αποτελούσε για την εποχή το πιο ψηλό ανθρώπινο αρχιτεκτόνημα του κόσμου μετά τις Πυραμίδες του Χέοπα και του Χεφρήνου. Ο φάρος με φωτοβολία που έφτανε περίπου τα 60 μίλια (100 χλμ.) συνέχισε να φωτίζει τη νύχτα ως τον 14ο αι. και την πλήρη καταστροφή του μετά από δύο σεισμούς.

Το Eλληνικό Φαρικό δίκτυο αριθμεί σήμερα 120 παραδοσιακούς φάρους μέσης ηλικίας περίπου 2 αιώνων. Μόνον οι 20 βρίσκονται σε καλή κατάσταση ενώ μέτρια χαρακτηρίζεται η κατάσταση άλλων 30. Οι μεγαλύτερες καταστροφές στο Eλληνικό Φαρικό δίκτυο προκλήθηκαν κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα κατά την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα.

 

→ Το 1940 υπήρχαν 206 πέτρινοι φάροι ενώ μετά το τέλος του πολέμου απέμειναν σε λειτουργία μόνον οι 19. Η πρώτη προσπάθεια ανασυγκρότησης του δικτύου άρχισε το 1945 και συνεχίστηκε έως τα μέσα της δεκαετίας του ΄50. Περίπου 80 φάροι ανακατασκευάστηκαν. Οι υπόλοιποι αφέθηκαν στην τύχη τους.

Από τον φάρο της Αλεξάνδρειας και τον Κολοσσό της Ρόδου ως τους πιο σύγχρονους φάρους, ένα είναι σίγουρο: τα συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά κτίσματα κουβαλούσαν και κουβαλούν ακόμη πλούσια κληρονομιά του εκάστοτε τόπου όπου ύψωναν ή εξακολουθούν να υψώνουν το ανάστημά τους. Οι πέτρινοι Φάροι και Φανοί αποτελούν παραδοσιακά μνημεία με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κατασκευή, εξακολουθούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη και ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, είναι συνδεδεμένοι με την ναυτική παράδοση της Ελλάδας και αποτελούν σημείο αναφοράς για τους ναυτιλλόμενους.

 

→ Οι παλαιότεροι φάροι που κατασκευάστηκαν στον ελλαδικό χώρο ήταν οι φάροι της Ιονίου Επτανησιακής Πολιτείας (κάστρο Κέρκυρας 1822, Βαρδιάνοι 1824, Λευκίμη 1825 Λάκκα 1825 Μαντόνας 1825) και άλλοι εννέα φανοί που κατασκευάστηκαν από τους Άγγλους, οι οποίοι ενσωματώθηκαν στο ελληνικό φαρικό δίκτυο με την ένωση της Ιονίου Επτανησιακής Πολιτείας με την Ελλάδα το 1864.

→ Στα χρόνια του μεσοπολέμου το Φαρικό δίκτυο επεκτείνετε και το έτος 1934 αριθμεί 331 πυρσούς. Ο εκσυγχρονισμός του Φαρικού δικτύου ολοκληρώθηκε το 1998. Σήμερα λειτουργούν 1451 πυρσοί νέας τεχνολογίας στο ελληνικό φαρικό δίκτυο, σύμφωνα με το faroi.com.

Οι εξελίξεις των τηλεπικοινωνιών και περισσότερο στις δορυφορικές επικοινωνίες ήρθαν σαν χαριστική βολή. Έως το 1980 η Υπηρεσία Φάρων απασχολούσε 320 φαροφύλακες οι οποίοι συντηρούσαν το δίκτυο και προλάμβαναν τις φθορές στα χτίσματα. Σταδιακά ο αριθμός των φαροφυλάκων τους μειώθηκε και σήμερα δεν ξεπερνούν τους 70.

Το πρόβλημα της συντήρησης του φαρικού δικτύου απασχολεί όλες τις χώρες και από το 1996 έχουν συγκροτηθεί και λειτουργούν 3 ομάδες εργασίας οι οποίες ασχολούνται με την καταγραφή των φάρων και την περιγραφή της κατάστασή τους, την επεξεργασία κοινών πρωτοβουλιών για την διάσωση τους και τέλος με τις δυνατότητες αξιοποίησης τους. Η ιδέα που κατακτά έδαφος στις περισσότερες χώρες είναι να μετατραπούν οι φάροι σε μουσεία.

 

Φάροι στην Ελλάδα.