Ο Λέων Τολστόι ήταν Ρώσος συγγραφέας κα ένας από τους μεγαλύτερους λογοτέχνες του κόσμου. Εργα του όπως «Πόλεμος και Ειρήνη» και «Άννα Καρένινα», συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα μυθιστορήματα όλων των εποχών.
Ο κόμης Λεβ Νικολάγεβιτς Τολστόι, γνωστός στο ελληνικό κοινό ως Λέων Τολστόι, γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1828 στη Γιάσναγια Πολιάνα της Ρωσίας από αριστοκρατική οικογένεια. Ορφάνεψε, όμως, προτού κλείσει τα δέκα του χρόνια και από πατέρα και από μητέρα.
Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Καζάν ανατολικές γλώσσες και νομικά, μα δεν πήρε το δίπλωμά του. Ήταν φύση ανήσυχη, γεμάτη σχέδια και αναμορφωτικές ιδέες, επηρεασμένος από τη Γαλλική Επανάσταση. Θέλησε να ανυψώσει τους Ρώσους χωρικούς και να μορφώσει τα παιδιά τους. Ίδρυσε, μάλιστα, και σχολείο και εξέδωσε παιδαγωγικό περιοδικό με τον τίτλο «Γιάσναγια Πολιάνα».
Έχοντας μεγάλα χρέη από τη χαρτοπαιξία, αποφάσισε να καταταγεί στο στρατό. Πήρε μέρος στον Κριμαϊκό Πόλεμο, όπου γνώρισε την ψυχή του ρώσου στρατιώτη και τη φρίκη του πολέμου.
Γυρίζοντας στη Ρωσσια, παντρεύεται, κάνει οικογένεια και ζει ευτυχισμένος, «σαν πατριάρχης», όπως έγραψε ο ίδιος. Με την κατά 16 χρόνια μικρότερη σύζυγό του Σοφία Μπερς απέκτησε 13 παιδιά. Την περίοδο εκείνη έγραψε τα δύο αριστουργήματά του «Πόλεμος και Ειρήνη» (1869), το οποίο ζωντανεύει τη Ναπολεόντεια εποχή και την «Άννα Καρένινα» (1877), ένα δυνατό ψυχογραφικό και οικογενειακό δράμα.
Η ανησυχία του, όμως, ταράζει και πάλι τη ζωή του. Είχε τύψεις που ζούσε μέσα στα πλούτη, ενώ τόσοι άλλοι δυστυχούν. Θέλει να τα αφήσει όλα, περιουσία, οικογένεια, δόξα και να ζήσει απλά, σύμφωνα με τις ιδέες του. Τότε γράφει τα έργα του με τα μεγάλα προβλήματα και τις υψηλές ηθικές αρχές της αγάπης, της καλοσύνης και της συμπόνοιας: «Πάτερ Σέργιος» (1898), «Σονάτα του Κρόιτσερ»(1889), «Κύριος και δούλος» (1895) και «Ανάσταση» (1899). Έγραψε, ακόμα, ένα δραματικό έργο, «Το κράτος του ζόφου» (1886) κι ένα θαυμάσιο μεγάλο διήγημα «Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς» (1866).
Το 1910 αποφασίζει να εγκαταλείψει τα «εγκόσμια», να τα αρνηθεί όλα και να ζήσει μία απλή ζωή μέσα στη φύση. Μα είναι πια 82 ετών και η υγεία του κλονίζεται. Στις 20 Νοεμβρίου (7 Νοεμβρίου με το παλαιό ημερολόγιο) ο σπουδαίος ρώσος συγγραφέας, «ο γίγας της ρωσικής γης», όπως τον αποκαλούν, άφησε την τελευταία του πνοή στη σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης Αστάκοβο της Ρωσίας.
Η ζωή του Λέων Τολστόι χαρακτηρίστηκε από μεγάλες αντιθέσεις, καθώς τα πρώτα άσωτα χρόνια της αριστοκρατίας τα διαδέχτηκε η ριζοσπαστική μεταστροφή του προς την άρνηση του πλούτου, τη φιλανθρωπία και προς έναν ιδιόμορφο ειρηνιστικό και χριστιανικό αναρχισμό, που έτυχε θαυμασμού από προσωπικότητες όπως ο Μαχάτμα Γκάντι και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και επισφραγίστηκε με τον αφορισμό της Ρωσικής Εκκλησίας.
Ήξερες ότι…
• Η πρόταση γάμου που έκανε στη σύζυγό του Σοφία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το διάσημο μυθιστόρημα του Άννα Καρένινα, όπου η ίδια σκηνή αναπλάθεται αριστουργηματικά ανάμεσα στον Levin και την Kitty. Καθώς ο διάσημος συγγραφέας ήταν αθεράπευτα ντροπαλός και βασανιζόταν από έρωτα έγραψε στη Σοφία τα αρχικά μερικών λέξεων πάνω σε ένα τραπέζι και της ζήτησε να μαντέψει το νόημα τους. Όπως έγραψε η ίδια στο ημερολόγιό της, κατάλαβε αμέσως το περιεχόμενο του κρυφού μηνύματος και δέχτηκε την πρότασή του.
• Ο Λέων Τολστόι αποτέλεσε έμπνευση για τον Γκάντι, με αφορμή τα δοκίμιά του για την ειρήνη, προκειμένου να θεμελιωθεί αργότερα η θεωρία της μη βίαιης αντίστασης στην αδικία.
• Ο θάνατος του αποτέλεσε σημαντικό γεγονός για τη δημόσια ζωή, καθώς ο μεγάλος συγγραφέας είχε οπαδούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Περισσότεροι από τρεις χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να δουν το φέρετρό του να μεταφέρεται πίσω στο Yasnaya Polyana. Επρόκειτο για την πρώτη πολιτική κηδεία στη Ρωσία, καθώς η Εκκλησία τον είχε αφορίσει.
• Είχε πολύ κακή γνώμη για τον Σαίξπηρ. Σε πολλές δημόσιες κριτικές του, ανέφερε ότι ήταν συγγραφέας χωρίς ιδιοφυία, με μέτριο ταλέντο και ότι τα έργα του του προκαλούσαν πλήξη. Ο Τολστόι δεν φοβήθηκε ποτέ να εναντιωθεί στην κοινή γνώμη, ακόμα και στις πιο ευρέως διαδεδομένες πεποιθήσεις.
