Η κάπαρη είναι ένα μικρό, ανυπότακτο φυτό που φυτρώνει κυρίως δίπλα στη θάλασσα. Κατάγεται από τις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Ευδοκιμεί σε χέρσα λιβάδια, ακόμη και σε βραχώδη εδάφη.
Στην αγιουβερδική ιατρική (σύστημα εναλλακτικής, παραδοσιακής ιατρικής από την Ινδία) καταγράφεται ως ηπατικό διεγερτικό και προστατευτικό, που βελτιώνει τη λειτουργία του ήπατος. Υπάρχουν επίσης αρκετές αναφορές στη δράση της κατά της αρτηριοσκλήρωσης, ως διουρητικό, απολυμαντικό νεφρών και ανθελμινθικό (για καταπολέμηση παρασιτικών σκουληκιών).
Η Ελλάδα με την ποιότητα του χώματος και του εδάφους της, αποτελεί ένα ιδανικό τόπο για την καλλιέργεια αλλά και για την αυτοφυή ανάπτυξη του συμπαθέστατου αυτού θάμνου. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο, μπορεί κανείς να την δει να φυτρώνει σε βράχους και τοίχους, όπως επίσης και κατά μήκος του δρόμου, μιας και για την ανάπτυξή της ιδανικά είναι τα πετρώδη, παραθαλάσσια και ακαλλιέργητα μέρη που συγκρατούν υγρασία και έντονη ηλιοφάνεια, όπως για παράδειγμα τα νησιά των Κυκλάδων.
Είναι έρπων θάμνος με μικρά αγκαθάκια και βλαστούς που διακλαδίζονται και απλώνονται στο έδαφος. Φτάνει σε ύψος από 1-3 μέτρα, με εναλλασσόμενα ωοειδή φύλλα, με έντονες ραβδώσεις. Τα άνθη του φύονται μεμονωμένα, είναι μεγάλα και έχουν 4 πέταλα και πολυάριθμους στήμονες, το δε χρώμα τους είναι λευκό. Τα άνθη πριν ανοίξουν, στο στάδιο που είναι ακόμα οφθαλμοί, μαζεύονται και στη συνέχεια τοποθετούνται σε αλατισμένο νερό με ξύδι (τουρσί) αποτελώντας τη γνωστή κάππαρη του εμπορίου.
Η συλλογή της κάπαρης γίνεται κατά τους μήνες Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο, όταν ακόμα τα μπουμπούκια της δεν έχουν ανοίξει. Τα μπουμπούκια της κάπαρης και τα καπαρόφυλλα χρησιμοποιούνται σε πολλές συνταγές κυρίως μέσα σε σαλάτες και κρύα ορεκτικά πιάτα.
Από την κάππαρη, για τις βοτανοθεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούνται ο φλοιός της ρίζας, ο φλοιός και τα μπουμπούκια των λουλουδιών, που συλλέγονται την άνοιξη.
Όταν συλλέγονται τα μπουμπούκια, οι βλαστοί, τα φύλλα ή τα αγγουράκια του θάμνου της είναι όλα τους πικρά. Η πικράδα αυτή πρέπει να μετριαστεί βάζοντάς τα άλμη με αλάτι και ξύδι.
Η κάπαρη πολλαπλασιάζεται με σπόρο η με μόσχευμα. Παρότι φυτρώνει εκεί που δεν την περιμένεις, οι δύο τρόποι πολλαπλασιασμού, στην πράξη έχουν πολλές δυσκολίες. Οι σπόροι της κάππαρης έχουν μια εξωτερική φλούδα που είναι πολύ δύσκολο να διαπεραστεί από το νερό για να βλαστήσει το έμβρυο. Ακόμη κι όταν βλαστήσει ο σπόρος και βγει το φυτό βάζοντας τα στη τελική θέση αναμένουμε συνήθως στα τέσσερα φυτά να επιζήσει το ένα.
Θεραπευτικές χρήσεις
Μελέτες δείχνουν ότι η κερκετίνη που περιέχει η κάππαρη δρα σαν αντιισταμινικό (υποβοηθώντας έτσι σε καταστάσεις αλλεργίας) ενώ παράλληλα παρουσιάζει αντιβακτηριδιακές, αντί-υπερτασικές, αναλγητικές, αντικαρκινικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αδυναμίας, ως διεγερτικό της κυκλοφορίας και των αναπνευστικών λειτουργιών.
Δίνεται στις έγκυες πριν από τη γέννα για να προκαλέσει συσπάσεις στη μήτρα.
Ο φλοιός έχει διουρητικές ιδιότητες και εκτιμάται σαν απολυμαντικό των νεφρών.
Σταματά τη διάρροια και τους σπασμούς στο στομάχι και το έντερο, ενώ χρησιμοποιείται και κατά της ανικανότητας.
Χρησιμοποιείται στα τσιμπήματα από σφήκες και στα δαγκώματα φιδιών.
Ανακουφίζει από πόνους στο στομάχι και φουσκώματα.
Ο φλοιός της ρίζας έχει αιμοστατικές ιδιότητες σε περιπτώσεις εσωτερικής αιμορραγίας.
Ο φλοιός τής ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως αρθρίτιδες, ρευματισμοί και πονόδοντοι.
Είναι επίσης γνωστή για την πρόληψη της συμφόρησης στο στήθος.
Η κάπαρη είναι ισχυρή πηγή φυτικών ινών. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην δυσκοιλιότητα λόγω των ιδιοτήτων τους. Μια κουταλιά της σούπας κάπαρη περιέχει 0,3 γραμμάρια φυτικών ινών, περίπου 3% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης φυτικών ινών.
Η κάπαρη βοηθά στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.
Το αφέψημα της κάππαρης χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των κολπικών μυκητιάσεων.
