Και ποιος νικάει στη τελική; Για πόσο η λάμψη της ιστορίας και η παρακαταθήκη θα θαμπώνουν την αδιαφορία και την έλλειψη δημιουργικής φαντασίας ενός βραδυκίνητου κρατικού μηχανισμού; Μπορεί και για πάντα. Αυτό μου αρέσει πολύ να το πιστεύω και να το αναπαράγω. Είμαστε ωραίοι σαν Έλληνες, ναι. Που σταματάει το ρομαντικό της υπόθεσης και που ξεκινά ο παραλογισμός της νεοελληνικής πολιτείας; Για πόσο ακόμα θα πουλάνε από μόνες τους αυτές οι δάφνες του παρελθόντος; Η εμπειρία, δυστυχώς, δείχνει ότι δε χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Πάντα η Ελλάδα θα προσελκύει με ένα μυστηριακό κόσμο τους επισκέπτες, οι οποίοι θα της συγχωρούν μεγάλες αστοχίες της. Η πρόοδος όμως δεν ήρθε ποτέ από την έλλειψη τόλμης και την ανάγκη για επαναπροσδιορισμό.
Πάτησα για πρώτη φορά στη Δήλο. Ισχύει ότι το νησί είναι μυστηριακό και συγκλονιστικό. Σε καταπίνει με την ήρεμη παρουσία του, χωρίς να σου προσφέρει ούτε μία σκιά. Το πως κατάφερε αυτό το άνυδρο μέρος να συγκεντρώσει κάποτε 35.000 κόσμο, είναι εξωφρενικό. Υπήρξε κάτι σαν την Ελβετία των ελληνιστικών χρόνων. Δεν ήξερα τι να πρωτοκοιτάξω και τι να φωτογραφίσω. Στη Δήλο ο χρόνος απλά σταματά και σε κάνει να ξεχνάς τον αέρα, το νερό, τη ζέστη. Στο βάθος του αρχαιολογικού χώρου και δεξιά της ιερής λίμνης του Απόλλωνα, βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού. Το μέγεθος σε εντυπωσιάζει. Μέσα, τοποθετημένο ένα συγκλονιστικό πλήθος αρχαίων αγαλμάτων και κτερισμάτων. Ψηφιδωτά, μωσαϊκά, χρηστικά σκεύη και είδη πολυτελείας. Από τον αρχαϊκό κόσμο στη Ρώμη και πάλι πίσω. Τα αγάλματα ασφυκτιούν τόσο δίπλα το ένα στο άλλο. Τα λιοντάρια της Νάξου χάνουν λίγη από τη μεγαλοπρέπεια τους, τοποθετημένα στο στενό διάδρομο. Το ταβάνι ξεφτίζει, ο σοβάς στους τοίχους μαρτυρά υγρασία. Όμως δε ξέρω πως, το ξεφτισμένο λουλακί χρώμα στο τοίχο μου έκανε τόσο αρμονικά δεμένο με τα εκθέματα. Η παρακμή του απεριποίητου κόκκινου χρώματος στην αίθουσα με τις προτομές μου θύμισε τόσο το κόκκινο της πορφύρας των αρχαίων. Σαν η πολυκαιρία και η αδιαφορία να συνυπάρχουν αρμονικά με την λάμψη της ιστορίας. Ακόμα και την αναλγησία του Κράτους φαίνεται να καταπίνει όλη αυτή η μαγεία. Περνάει τόσο σε δεύτερη μοίρα η μίζερη καρεκλίτσα ανάμεσα στους δύο κούρους, που τη βλέπεις σαν εξτραβαγκάντ έκθεμα σε σικ γκαλερί. Παραλογισμός, ναι, αλλά κάπως έτσι κινείται το πράγμα. Επισκέφτηκα την ίδια μέρα το Μουσείο της Μυκόνου, το οποίο φιλοξενεί αυτές τις μέρες την έκθεση Vanity, περί ματαιοδοξίας των τελευταίων 7.000 χρόνων στις Κυκλάδες. Το στήσιμο της έκθεσης συναρπαστικό. Η «σκηνοθεσία» μοναδική. Οι αντικατοπτρισμοί και το παιχνίδι με το φως έγιναν εργαλείο παράθεσης εικόνων. Κι όμως, έπιασα τον εαυτό μου να σκέφτεται τη Δήλο. Σκέφτηκα τα εκθέματα εκείνα στο ακατοίκητο νησί, το πόσο δεν χρειάζονταν σκηνοθεσία, αλλά και πως θα μεγαλουργούσαν αισθητικά, αν την είχαν.
Τελικά η προσωπική μου άποψη είναι ότι η λάμψη πάντα νικάει. Οι νεοέλληνες έχουμε κάτι φιλότιμες προσπάθειες απαξίωσης του πολιτιστικού μας προϊόντος. Παράλληλα έχουμε δείξει ότι μπορούμε να το αναδείξουμε και όπως του αξίζει. Ναι, θεωρώ ότι η αίγλη θα πουλάει πάντα. Έστω και σε χορταριασμένους αρχαιολογικού χώρους, εκείνη έχει κερδίσει ήδη το στοίχημα. Απομένει να κερδίσουμε εμείς το δικό μας στοίχημα και να αποδώσουμε σεβασμό στο παρελθόν, εντάσσοντας το στο παρόν. Θα γινόμαστε έτσι πάντα καλύτεροι. Και το μπορούμε.
