“Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας” του Γρηγορίου Ξενόπουλου, σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας, πρωταγωνιστούν: Νένα Μεντή, Νίκος Νίκας, Βασιλική Τρουφάκου, Μαρία Κανελλοπούλου, Δημήτρης Καπετανάκος, Δημήτρης Αριανούτσος, Μαριάννα Τουντασάκη και μαζί τους οι Γιώργος Λόξας, Φαίη Φραγκαλιώτη, Άννα-Μαρία Κατσουλάκη.
Οι κοντέσσες στο αρχοντικό των Βαλέρηδων δεσμεύονται από γενιά σε γενιά από έναν μεγάλο όρκο: να διαφυλάξουν το μυστικό της συνταγής ενός θαυματουργού γιατρικού για τα μάτια, το οποίο όμως θα πρέπει να το διαθέτουν πάντοτε δωρεάν, χωρίς να δέχονται το παραμικρό αντάλλαγμα. Μετά από χρόνια, όμως, η αρχοντοοικογένεια ξέπεσε, έχασε τα λεφτά της και το σπίτι της στην πόλη της Ζακύνθου και τώρα προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα σε ένα απομακρυσμένο αγροτόσπιτο.
Η σημερινή Κοντέσα, χήρα του Βαλέρη που ξετίναξε την περιουσία του, εξακολουθεί να διατηρεί αγόγγυστα τον όρκο της, παρά τις πιέσεις που δέχεται από τον γιο της, τη γυναίκα του και τον ελαφρόμυαλο εγγονό της να πουλήσει τη συνταγή του γιατρικού σε έναν μεγαλοεπιχειρηματία.
Είναι πραγματικά συγκλονιστικό κεφάλαιο της ελληνικής μυθοπλασίας ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, όχι μόνο διότι υπογράφει αναρίθμητα best seller αλλά και επειδή κατορθώνει να παραμένει ουσιαστικά διαχρονικός, παρά τις συμβάσεις του χρόνου και του τόπου που ορίζουν το έργο του. Κατ’ ουσίαν κλασικός αλλά ουδέποτε σνομπ, κατορθώνει να εντυπωσιάζει το κοινό του με την απαραίτητη ίντριγκα ενόσω περνά θέσεις και απόψεις μέσα από την πάντοτε κριτική ματιά του.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως στα σύγχρονα χρόνια τα βιβλία του ήταν που έδωσαν την ευκαιρία στην κρατική τότε τηλεόραση να γυρίσει απανωτά κάποιες από τις σπουδαιότερες και δημοφιλέστερες σειρές της. Την ίδια στιγμή, εξίσου (ίσως και περισσότερο) απαιτητικός είναι και ο θεατρικός του λόγος που φαντάζει ασύλληπτα σύγχρονος την ίδια στιγμή που πλάθει ρόλους μεγάλους και σπουδαίους που χαρακτηρίζουν την ιστορία αυτών που καλούνται να τους υποδυθούν.
Το “Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας” δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Ίσα-ίσα που θα έλεγε κανείς πως είναι ένα από τα πιο λαμπερά διαμάντια του και μαζί ένα από τα σπουδαιότερα θεατρικά που στέκει περίτρανα στο πλευρό άλλων τεράστιων συγγραφέων του κόσμου. Αστικό δράμα και μαζί ουμανιστικό δοκίμιο, αφηγείται συγκλονιστικά τη σπαρακτική ιστορία του χωρίς ουδέποτε να αποποιείται τον “λαϊκό” του προσανατολισμό, γραμμένο για όλους τους θεατές ανεξαιρέτως και απέχοντας από κάθε είδους ελιτίστικο κομπασμό.
Κατά συνέπεια, το έργο που κλήθηκε να επιτελέσει ο Πέτρος Ζούλιας στο νέο αυτό “Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας” ήταν μαζί απλό και σύνθετο. Αρχικά δεν είχε παρά να αφεθεί με απόλυτη πίστη και σεβασμό στο κείμενο του Ξενόπουλου, το οποίο και τον καθοδηγεί στη σκηνοθεσία, χρησιμοποιώντας αυτόν τον εξαίρετο λόγο ως πυξίδα έμπνευσης. Από την άλλη πλευρά, η πολυπλοκότητα του εγχειρήματος ήταν διττή καθώς θα έπρεπε να βρει όλες αυτές τις χρυσές ισορροπίες που θα του επέτρεπαν να ανεβάσει μια παράσταση κλασική μεν σύγχρονη δε, η οποία θα μπορούσε ταυτόχρονα να “γεμίσει” τη χαώδη σκηνή στον Ελληνικό Κόσμο.
Ως προς το πρώτο σκέλος, δεν του ήταν καθόλου δύσκολο (έχει διακριθεί άλλωστε για τη μαεστρία και την αντίληψή του) να βρει τον ρυθμό αυτόν που εμφυσά στο θεατρικό πνοή φρέσκια και ματιά σημερινή. Ως προς το δεύτερο, η απάντηση ήταν απλή και ακούει στο όνομα της Νένας Μεντή. Θα το θέσω όσο πιο απλά μπορώ. Την παρακολουθείς να γίνεται η Κοντέσσα Βαλέραινα και ξάφνου η σκηνή στον Ελληνικό Κόσμο όχι χαώδης δεν φαίνεται μα σου δίνει την εντύπωση πως είναι πολύ μικρή για να χωρέσει τέτοιο μεγαλείο.
Είναι σπουδαία η Νένα Μεντή, απλά. Γίνεται ένα με την Κοντέσσα, κουβαλάει τα χρόνια της, τον πόνο της, την αρχοντιά της και την ευθύνη της με παρουσία και εκτόπισμα που αγγίζουν ψυχές, με ερμηνευτική αμεσότητα περίτεχνη και ταυτόχρονα λιτή. Δικό της είναι το έργο, δική της και η σκηνή την οποία και οικειοποιείται απρόσκοπτα από την πρώτη της κιόλας λέξη.
Με την Κοντέσσα Βαλέραινα λοιπόν στο επίκεντρο του έργου και των εξελίξεων, η Νένα Μεντή έλκει με τη βαρύτητά της τους χαρακτήρες που την περιστοιχίζουν, σε μια συνύπαρξη αρμονική που μόνο ωφελεί την παράσταση. Ο Πέτρος Ζούλιας φωτίζει τα στοιχεία αυτά που ξεχωρίζουν τον κάθε ήρωα ξεχωριστά, με διακριτικότητα και υπαινικτικές πινελιές, φτιάχνοντας ένα κολάζ ανθρώπινων συμπεριφορών, τις οποίες όμως ούτε κατακρίνει ούτε χλευάζει. Κατά συνέπεια, επιτυγχάνει μια συνέργεια δημιουργική που συμβάλλει σε αυτό το μπαράζ ανταλλαγής απόψεων καθώς η ανάγκη (ή το συμφέρον) αντιμάχεται το καθήκον.
Η Βασιλική Τρουφάκου, στον ρόλο της Τασίας, νύφης της Κοντέσσας και κληρονόμου του μυστικού, κλιμακώνει σταδιακά τον χαραακτήρα της έως ότου τον απογειώνει με αποφασιστικότητα σε αυτήν την εξαιρετική σκηνή με την πεθερά της λίγο πριν από το φινάλε. Πραγματιστής μα και αφελής ο γιος της Κοντέσσας, ο Μανώλης, αποδίδεται με συναισθηματική συνέπεια και ερμηνευτικό μέτρο από τον Νίκο Νίκα, διχασμένος ανάμεσα στην αγάπη προς τη μητέρα του και στο συμφέρον της δικής του φαμίλιας.
Η Μαρία Κανελλοπούλου μάς χαρίζει μια αποστασιοποιημένα συγκινητική Όρσολα, λυτρωτικά αφοσιωμένη στην κυρά της και στο μυστικό της αλλά και ταλαιπωρημένη από τη φτώχια του σπιτικού το οποίο υπηρετεί για μια ζωή. Στο πρόσωπο του Δημήτρη Αριανούτσου, ο εφηβικά άμυαλος και γεμάτος ξεσπάσματα Παυλάκης, ο εγγονός της Κοντέσσας, αποκτά αριστοκρατική ευγένεια που υποχωρεί προς την αδιαφορία και την προδοσία, δίνοντας άθελά του το τελειωτικό χτύπημα.
Άυλη όπως το ευγενικό φάντασμα που υποδύεται και μαζί φωνή της ευθύνης η Μαριάννα Τουντασάκη, μεστός, ουσιαστικός, με απληστία στο βλέμμα και με διακριτική ειρωνεία ο Δημήτρης Καπετανάκος στον ρόλο του επιχειρηματία Τζώρτζη Πάπουζα.
Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στα πλούσια και εντυπωσιακά σκηνικά της Μαρίας Φιλίππου που μαζί με τα κοστούμια του Νίκου Χαρλαύτη και τους φωτισμούς της Μελίνας Μάσχα προσδίδουν ποιητικό ρεαλισμό, κύρος εποχής και μεγαλείο παραγωγής στην παράσταση. Εξαιρετική η μουσική που υπογράφει ο Μίνως Μάτσας, εμπνευσμένη και η προσθήκη του τραγουδιού “Μυστικό σου” που ανοίγει τη Β’ Πράξη, σε μια σκηνή δραματουργικού και αισθητικού κάλλους, με τον “γείτονα” Γιώργο Λόξα να το ερμηνεύει σαν πρόσφορο και παυσίλυπο στην Κοντέσσα.
• Θέατρον του Κέντρου Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος -Σκηνή “Αντιγόνη” – Πειραιώς 254, Ταύρος
Παραστάσεις: Τετάρτη & Πέμπτη στις 19:30, Παρασκευή & Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 19:00
